6. Yargı Paketi, Meclis’ten geçti

6. Yargı Paketi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

Stokçuluk yapanlara ceza artırımı, noterde gayrimenkul satışını öngören düzenlemeler ve hakim ve savcı yardımcılığı ve mühletlerine ait düzenlemeleri içeren kanunun ayrıntıları şöyle:

• Hakimler ve Savcılar Kanunu’nda yapılan değişiklikle, yargıda hakim ve savcı yardımcılığı kurumu getiriliyor.
• Yürürlüğü 1 Ocak 2023’te başlayacak uygulamaya nazaran, hakim ve savcı yardımcılığı mühleti 3 yıl olacak.
• Hakim ve savcı yardımcılığı temel eğitim devri, misyon periyodu ve son eğitim devrinden oluşacak. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilecek. Vazife periyodu ise yargı mercilerinde fiilen vazife yapmak suretiyle geçirilecek.
• Hakim ve savcı yardımcıları, atanmalarını müteakip temel eğitime alınacak. Hakim ve savcı yardımcıları, temel eğitim devrinin sonunda yazılı imtihana tabi tutulacak ve aldıkları puana nazaran en yüksek puandan başlamak üzere başka farklı sıralanacak. Eşitlik halinde hakim ve savcı yardımcılığı yazılı yarış imtihanında puanı yüksek olana öncelik tanınacak. Eşitliğin devam etmesi halinde kura çekilmek suretiyle sıralama belirlenecek. Hakim ve savcı yardımcıları bu sıralamaya nazaran, Adalet Bakanlığınca belirlenen birinci derece yargı yerleri ortasından seçtikleri vilayet yahut ilçelere vazife periyodunu geçirmek üzere atanacak.
• Hakim ve savcı yardımcıları misyon devrinde bölge adliye yahut bölge yönetim mahkemeleri ile Yargıtay yahut Danıştayda da görevlendirilebilecek.
• Hakim ve savcı yardımcıları, misyon devrinde Türkiye Adalet Akademisinde iki kere orta eğitime alınacak. Her orta eğitimin sonunda yazılı imtihan yapılacak.

HAKİM VE SAVCI YARDIMCILARINA KELAMLI SINAV

• Görev devrini tamamlayan hakim ve savcı yardımcıları son eğitime alınacak. Son eğitim periyodunu bitiren hakim ve savcı yardımcıları, yazılı ve kelamlı imtihana tabi tutulacak. Kelamlı imtihana girebilmek için son yazılı imtihan puanı ile yazılı imtihanlar son puanının farklı başka en az 70 olması gerekecek.
• Temel eğitim ve orta eğitim yazılı imtihan sonuçlarına nazaran; son yazılı imtihandan tam puan alsa bile yazılı imtihanlar kesin puanının 70 ve üzerinde olma ihtimali kalmayan hakim ve savcı yardımcıları, 15 gün içinde yine ikinci orta eğitim yazılı imtihanına alınacak. Bu imtihan sonucuna nazaran de yazılı imtihanlar en son puanının 70 ve üzerinde olma ihtimali kalmayanların hakim ve savcı yardımcılıklarına Adalet Bakanlığınca son verilecek.
• Hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı sayılmak için yazılı imtihanlar sonuncu puanının yüzde 50’si, kelamlı imtihan puanının yüzde 25’i ile misyon ve eğitim devirlerinde verilen puanların aritmetik ortalamasının yüzde 25’inin toplamının en az 70 olması gerekecek.
• Yazılı imtihanlar; hakim ve savcı yardımcılarına ders verenler ortasından Türkiye Adalet Akademisi Liderince seçilen lider ile 4 asıl ve 2 yedek üyeden oluşan yazılı imtihan heyeti tarafından yapılacak.
• Sözlü imtihan; Türkiye Adalet Akademisi Liderinin başkanlığında, Teftiş Konseyi Lideri ve İşçi Genel Müdürü ile hakim ve savcı yardımcılarına ders verenler ortasından ilgili bakan yardımcısınca seçilen 2 asıl ve 1 yedek üyeden oluşan kelamlı imtihan heyeti tarafından yapılacak.
• Hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olamayanlar, talepleri halinde merkez yahut taşra teşkilatında genel yönetim hizmetleri sınıfında bir takıma atanabilecek, aksi halde bu şahısların hakim ve savcı yardımcılığına son verilecek.
• Hakim ve savcı yardımcılığı müddetini tamamlamadan misyondan ayrılanlar ile bu süreyi tamamlayıp mesleğe kabul edildikten sonra hakim ve savcı yardımcılığı müddeti kadar çalışmadan vazifeden ayrılanlar, bu müddet zarfında kendilerine ödenen aylık, ödenek, tazminatlar ile her türlü ödemenin, mecburi hizmetin eksik kalan kısmı ile orantılı ölçüsünü iki kat olarak ödeyecek.

HAKİM VE SAVCI YARDIMCILARININ MİSYON VE YETKİLERİ

Teklifle hakim ve savcı yardımcısının misyon ve yetkileri belirleniyor.

• Buna nazaran, hakim ve savcı yardımcısı, mahkemede, hakim tarafından tevdi edilen belge yahut evrakı inceleyerek hakime sunmakla, duruşma ve keşif süreçlerinde hakime yardımcı olmakla, yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hakime sunulmadan evvel denetim etmekle, tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamakla, orta kararların icrasına dair iş ve süreçleri yapmakla, hakimin istediği bahisler hakkında hukuksal araştırma yapmakla misyonlu olacak. Bu şahıslar, mevzuatta belirtilen başka vazifeleri ve hakim tarafından verilen gibisi misyonları de yerine getirecek.
• Görev devrinde hakim ve savcı yardımcısının, Cumhuriyet başsavcılığındaki vazifeleri ise “Savcı tarafından tevdi edilen belge yahut evrakı inceleyerek savcıya sunmak; soruşturma süreçleri ile kovuşturma kademesinde savcının misyon alanına giren işlerde savcıya yardımcı olmak; yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan evvel denetim etmek; soruşturma evrakına ait karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma etabında kanun yollarına müracaat taslaklarını hazırlamak; her türlü yazışma taslağını hazırlamak, savcının istediği bahisler hakkında hukuksal araştırma yapmak ve mevzuatta belirtilen misyonlar ile savcı tarafından verilen gibisi misyonları yerine getirmek.” olacak.
• Münhasıran hakim yahut savcı tarafından yapılması gereken iş ve süreçler, hakim ve savcı yardımcısı tarafından yapılamayacak.

DEĞERLENDİRME FORMU DÜZENLENECEK

• Her hakim ve savcı yardımcısı hakkında; eğitim periyotlarında Türkiye Adalet Akademisinin ilgili daire lideri; vazife periyodunda ise eğitici hakim ve savcı, Yargıtay ve Danıştay’da ilgisine nazaran daire lideri yahut savcı tarafından 100 puan üzerinden kıymetlendirme formu düzenlenecek.
• Bu form düzenlenirken hakim ve savcı yardımcısının görevini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve muvaffakiyet, misyonuna bağlılığı ve ahlaki gidişi ile bağlantı mahareti ve gerilim idaresi kabiliyetine dair konular dikkate alınacak.
• Müfettiş maiyetinde vazife yapılması durumunda müfettiş, Anayasa Mahkemesinde vazife yapılması durumunda ise kısım lideri tarafından hakim ve savcı yardımcısı hakkında kıymetlendirme formu düzenlenecek.
• Düzenlenecek formlar Adalet Bakanlığına gönderilmek üzere ilgisine nazaran Adalet Kurulu Başkanlığı ile Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, Yargıtay Birinci Başkanlığı ve Danıştay Başkanlığına verilecek.
• Teşvik ve ödüllendirme hedefiyle hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olanlardan sıralamada birinci üçe girenler, isim çekmeye dahil edilmeyecek ve listeden seçim yapabilecek.
• Hakim ve savcıların, birinci sınıfa ayrılması için en az 3 meslek içi eğitim programına katılması gerekecek.
• Hakimler ve Savcılar Konseyi Teftiş Heyeti ile Adalet Bakanlığı Teftiş Konseyinin teftiş programları, en geç 2 yılda bir mahallinde kontrolü sağlayacak halde düzenlenecek ve uygulanacak. Yıllık teftiş programları, her yıl ocak ayının en geç 2’nci haftası sonuna kadar ilan edilecek.

NOTERLİKLERE ATAMA

• Teklifle, boşalan yahut açılan noterliklere yapılan atamalardan vazgeçmenin hangi mühlet içinde yapılacağı da düzenleniyor. Atanma yahut nakil talebinde bulunan müracaat sahiplerinin vazgeçme talepleri, ilan tarihinden itibaren bir ay içinde iletilmesi kaydıyla atama sürecinde pahalandırılacak. Aksi halde vazgeçme talebi dikkate alınmayacak.
• Noterin misyona başlamasına ait mecburilik ile haklı bir neden olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması durumunda noter istifa etmiş sayılacak. Noter, atama yahut nakle ait kararın Adalet Bakanlığının resmi internet sitesinde ilanından itibaren 1 ay içinde yeni vazifesine başlayacak. Atanan yahut nakledilen noterin şimdi çalıştığı yere ait noterlik sıfatı, Cumhuriyet savcısının huzurunda yapılacak bölüm ve teslim sürecinin bitmesiyle sona erecek, yeni yer noterlik sıfatı ise bu yere fiilen başlama tarihinde kazanılmış olacak.
• Atama kararının bildirisinden evvel noterin vazgeçme hakkını kullanabileceğine ait karar yürürlükten kaldırılacak.
• Noter fiyatı taşınmazın bedeline nazaran 500 liradan az ve 4 bin liradan fazla olamayacak
• Teklife nazaran, noterler taşınmaz satış kontratıyla ilgili süreçleri şahsen yapacak.
• Tapu kayıt örneği ve öteki evraklardan hak sahibinin belirlenememesi yahut satışa mani türel bir durumun varlığı halinde noterlerce satış süreci gerçekleştirilmeyecek.
• Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış kontratlarında yalnızca tapu harcı alınacak, bu süreçler için ayrıyeten noter harcı alınmayacak.
• Taşınmaz satış kontratları damga vergisinden ve bu süreçlere ait düzenlenen kağıtlar kıymetli kağıt bedellerinden istisna olacak. Bu kapsamda yapılan süreçler karşılığında noter fiyatı dışında rastgele bir fiyat alınmayacak. Noter fiyatı taşınmazın bedeline nazaran 500 Türk lirasından az ve 4 bin Türk lirasından fazla olamayacak ve fiyat tarifesinde gösterilecek. Bu ölçüler, her yıl bir evvelki yıla ait olarak Vergi Yöntem Kanunu kararları uyarınca tespit ve ilan edilen tekrar değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanacak.
• Taşınmaz satış süreçleri için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün döner sermaye işletmesine gelir kaydedilmek üzere hizmet bedeli alınacak ve bu süreçler sebebiyle noterlere rastgele bir hisse yahut aidat ödenmeyecek.
• Taşınmaz satış mukavelesinin düzenlenmesinden ötürü oluşan ziyandan noterler de sorumlu olacak. Bu zararın devlet tarafından ödenmesi halinde devlet, mukaveleyi düzenleyen notere rücu edecek. Notere karşı açılacak davalar, tapu sicilinin bulunduğu yer mahkemesinde görülecek.
• Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih prestijiyle yapılmış olan atama ve nakil ilanları ile bunlara ait iş ve süreçler hakkında uygulama devam edecek.
• Noterlere ait düzenlemeler, 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek.

DANIŞTAY KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİĞE GİDİLİYOR

• Teklifle Danıştay Kanunu’nda değişikliğe gidiliyor. Buna nazaran, sabit üyelerle vazife yapan Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti’nin, şu anki ve mümkün iş yükü dikkate alınarak yargılamada gecikmelere sebebiyet verilmemesi hedefiyle mevcut yapısıyla çalışması için belirlenen müddet 31 Aralık 2022’den 31 Aralık 2026’ya kadar uzatılıyor.
• Danıştay daire sayısının 10’a düşürülmesi için öngörülen müddet, 4 yıl daha uzatılıyor.
• Yargıtay Kanunu’nda yapılan değişiklikle,Yargıtay Birinci Başkanlık Şurası 8 asıl, 4 yedek olmak üzere 12 üyeden oluşacak.
• Yargıtay Birinci Başkanlık Heyetine seçilenlerin bir seçim periyodu geçmeden yine seçilemeyeceklerine yönelik karar yürürlükten kaldırılıyor.

‘FİYATLARI ETKİLEYENLERE’ VE STOKÇULUĞA CEZALAR

• Teklife nazaran, Türk Ceza Kanunu’nun “fiyatları etkileme” başlıklı hususunda değişikliğe gidilerek fiyatları etkileme kabahatiyle aktif gayret edilebilmesi hedefiyle hatanın cezası artırılıyor. Buna nazaran, emekçi fiyatlarının yahut besin yahut malların kıymetlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir biçimde ve bu niyetle palavra haber, havadis yayan yahut sair hileli yollara başvuran kimseye üç aydan iki yıla kadar verilmesi öngörülen mahpus müddeti, “bir yıldan üç yıla” biçiminde değiştiriliyor.
• Fiil sonucu besin yahut malların pahaları yahut emekçi fiyatları artıp eksildiği takdirde cezanın üçte biri oranında artırılmasına yönelik düzenleme ise “yarısı”na çıkarılıyor.
• Fail, ruhsatlı simsar yahut borsa tellalı ise cezanın ayrıyeten “sekizde bir” oranında artırılmasına yönelik husustaki müddet ise “yarısı oranında” olarak düzenleniyor.
• Mal yahut hizmet satımından kaçınma hatasıyla aktif gayret edilebilmesi ve stokçuluk faaliyetlerinin önlenebilmesi gayesiyle bu kabahatin cezası da artırılıyor. Belirli bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir muhtaçlığın ortaya çıkmasına neden olan kişi için “altı aydan iki yıla” kadar öngörülen mahpus cezası, “bir yıldan üç yıla” olarak artırılıyor. Bu husus, düzenlemenin yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
• Teklifle, hakim ve savcı yardımcılığı kuruluşunun getirilmesine bağlı olarak ilgili kanunlarda ahenk düzenlemeleri de yapılıyor.
• Düzenlemedeki kararlar 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek.

Öte yandan teklifin, noterliklere atama yordamlarını içeren “2 kere yapılan ilana karşın atama yapılamayan bir noterliğe; üst sınıf yahut birebir sınıf noterler ortasından, bu sınıflardan isteklinin bulunmaması halinde, son hal kağıdında olumlu kanaat belirtilmiş olması kaydıyla bir alt sınıf noterler ortasından atama yapılabilecek. Üst sınıf yahut tıpkı sınıf noterler ortasından yapılacak atamalarda, bulunduğu noterlikte 2 yılını doldurma koşulu aranmayacak.” unsuru, kabul edilen önergeyle metinden çıkarıldı.