Besin alerjileri, bağışıklık sistemimizin besinlere karşı olağandışı bir cevap vermesi nedeniyle ortaya çıkıyor. Belirtileri ise tek bir organda yahut deri, bağırsak sistemi üzere birkaç organ sisteminde görülebiliyor. Bebeklik ve çocukluk devrinde yaşanan en kıymetli problemlerin başında gelen besin alerjileri, bazen bebekliğin birinci aylarında şimdi ek besin başlamadan, bazen de ek besine başlar başlamaz belirti veriyor. Ailelerinde alerji hikayesi bulunan bebeklerin olağandan 2-4 kat daha fazla alerji riski bulunduğunu belirten Çocuk Alerji, Astım ve İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr. Ü. Ayfer Yükselen, besin alerjilerinden en sık görülen belirtileri şöyle sıraladı:
“Besin alerjileri çocuklarda ve bebeklerde yeşil mukuslu ve bazen de kanlı kaka, ishal, inatçı kabızlık, şiddetli kolik sancıları, atopik dermatit yahut egzema, ürtiker (kurdeşen), tekrarlayan öksürük ve hırıltı atakları, ya da burun tıkanıklığı, burun akıntısı biçiminde aşikâr ediyor. Bazen de reflü gibisi şiddetli ve inatçı kusmalar, beslenme zahmeti ve kilo alamama, bebeklikte besin alerjisinin tek belirtisi olabiliyor. İnek sütü, yumurta, balık, yerfıstığı, fındık, ceviz, Antep fıstığı üzere kuru yemişler, soya, buğday, bakliyatlar ve susam besin alerjilerine en çok neden olabilen besinlerin başında geliyor.”
Besin alerjisinin tanısı nasıl konur?
Besin alerjilerinde teşhis geciktiğinde büyüme ve gelişme geriliği ortaya çıkabiliyor. Bazen yanlış teşhis ile kimi çocuklar uzun müddet gereksiz diyetler uygulamak zorunda da kalabiliyor. Prof. Dr. Yükselen, bu çerçevede hasta hikayesinin çok kıymetli olduğunu hatırlattı: “Tüketilen besinin içeriği ve ölçüsü, belirtilerin ortaya çıkış ve düzelme vakti, daha evvelce ve daha sonra benzeri tepkilerin olup olmadığı, belirtilerin özellikleri (fotoğraflamak işe yarayabilir) düzgün bilinmeli. Öyküden edinilen bilgiye nazaran, alerjenler seçilerek çocuk alerji uzmanı tarafından uygulanacak deri prik testleri teşhiste yardımcı olabilir. Deri testleri hayatın birinci gününden itibaren her yaş kümesinde yapılabilir. Serumda besine özgün IgE bakılması da tanıya yardımcı olabilir, lakin deri prik testine nazaran klinik bedeli daha düşüktür. Besin alerjilerinde bazen teşhis; deri testi ve/veya serumda besine has IgE ölçümü ile konamayabilir. Bu bilgiler ışığında kuşkulu besinler için eliminasyon ve akabinde da yükleme testleri yapılabilir.”
Çocuklarda besin alerjisi düzelebilir
Besin alerjilerinde kanıtlanmış bir tedavi usulü bulunmuyor. Hastanın alerjik olduğu besin ve ürünlerinden kaçınması tepkileri önlemenin tek yolu olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yükselen, lakin bu diyet süreçlerinin, hem anne hem de bebeğe ağır bir fizikî ve ruhsal yük olabileceğini söyledi. Prof. Dr. Yükselen, bu nedenle hem annenin hem de süratli büyüme çağındaki bebeğin besin ihtiyaçlarını hastaya özgü ayarlayıp düzenlemenin, bebeğin bu süreçte büyüme ve gelişmesini yakından takip etmenin kıymetine dikkat çekti. Çocuklarda besin alerjilerinin düzelme ihtimali olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Yükselen, “Süt, yumurta, buğday ve soya alerjileri yıllar içinde çoğunlukla düzelir. Buna karşılık kuruyemiş, balık ve kabuklu deniz eserleri alerjilerinin kalıcı olma ihtimali daha fazladır. Bu yüzden aşikâr ortalarla hastalar değerlendirilmeli, yükleme testi yapılarak düzelip düzelmediği takip edilmeli” dedi.
Besin alerjileri, bağışıklık sistemimizin besinlere karşı olağandışı bir cevap vermesi nedeniyle ortaya çıkıyor. Belirtileri ise tek bir organda yahut deri, bağırsak sistemi üzere birkaç organ sisteminde görülebiliyor. Bebeklik ve çocukluk devrinde yaşanan en kıymetli problemlerin başında gelen besin alerjileri, bazen bebekliğin birinci aylarında şimdi ek besin başlamadan, bazen de ek besine başlar başlamaz belirti veriyor. Ailelerinde alerji hikayesi bulunan bebeklerin olağandan 2-4 kat daha fazla alerji riski bulunduğunu belirten Çocuk Alerji, Astım ve İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr. Ü. Ayfer Yükselen, besin alerjilerinden en sık görülen belirtileri şöyle sıraladı:
“Besin alerjileri çocuklarda ve bebeklerde yeşil mukuslu ve bazen de kanlı kaka, ishal, inatçı kabızlık, şiddetli kolik sancıları, atopik dermatit yahut egzema, ürtiker (kurdeşen), tekrarlayan öksürük ve hırıltı atakları, ya da burun tıkanıklığı, burun akıntısı biçiminde aşikâr ediyor. Bazen de reflü gibisi şiddetli ve inatçı kusmalar, beslenme zahmeti ve kilo alamama, bebeklikte besin alerjisinin tek belirtisi olabiliyor. İnek sütü, yumurta, balık, yerfıstığı, fındık, ceviz, Antep fıstığı üzere kuru yemişler, soya, buğday, bakliyatlar ve susam besin alerjilerine en çok neden olabilen besinlerin başında geliyor.”
Besin alerjisinin tanısı nasıl konur?
Besin alerjilerinde teşhis geciktiğinde büyüme ve gelişme geriliği ortaya çıkabiliyor. Bazen yanlış teşhis ile kimi çocuklar uzun müddet gereksiz diyetler uygulamak zorunda da kalabiliyor. Prof. Dr. Yükselen, bu çerçevede hasta hikayesinin çok kıymetli olduğunu hatırlattı: “Tüketilen besinin içeriği ve ölçüsü, belirtilerin ortaya çıkış ve düzelme vakti, daha evvelce ve daha sonra benzeri tepkilerin olup olmadığı, belirtilerin özellikleri (fotoğraflamak işe yarayabilir) düzgün bilinmeli. Öyküden edinilen bilgiye nazaran, alerjenler seçilerek çocuk alerji uzmanı tarafından uygulanacak deri prik testleri teşhiste yardımcı olabilir. Deri testleri hayatın birinci gününden itibaren her yaş kümesinde yapılabilir. Serumda besine özgün IgE bakılması da tanıya yardımcı olabilir, lakin deri prik testine nazaran klinik bedeli daha düşüktür. Besin alerjilerinde bazen teşhis; deri testi ve/veya serumda besine has IgE ölçümü ile konamayabilir. Bu bilgiler ışığında kuşkulu besinler için eliminasyon ve akabinde da yükleme testleri yapılabilir.”
Çocuklarda besin alerjisi düzelebilir
Besin alerjilerinde kanıtlanmış bir tedavi usulü bulunmuyor. Hastanın alerjik olduğu besin ve ürünlerinden kaçınması tepkileri önlemenin tek yolu olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yükselen, lakin bu diyet süreçlerinin, hem anne hem de bebeğe ağır bir fizikî ve ruhsal yük olabileceğini söyledi. Prof. Dr. Yükselen, bu nedenle hem annenin hem de süratli büyüme çağındaki bebeğin besin ihtiyaçlarını hastaya özgü ayarlayıp düzenlemenin, bebeğin bu süreçte büyüme ve gelişmesini yakından takip etmenin kıymetine dikkat çekti. Çocuklarda besin alerjilerinin düzelme ihtimali olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Yükselen, “Süt, yumurta, buğday ve soya alerjileri yıllar içinde çoğunlukla düzelir. Buna karşılık kuruyemiş, balık ve kabuklu deniz eserleri alerjilerinin kalıcı olma ihtimali daha fazladır. Bu yüzden aşikâr ortalarla hastalar değerlendirilmeli, yükleme testi yapılarak düzelip düzelmediği takip edilmeli” dedi.
