Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhur İttifakı’nın adayının kendisi olduğunu dün birinci kere İzmir’de resmen ilan etti. Erdoğan, CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na seslenerek, “Cesaretin varsa, yüreğin yetiyorsa bugünden tezi yok, adaylığını ya da adayını açıkla” dedi. Gözlerin çevrildiği muhalefet cephesinde, Erdoğan’ın adaylık açıklamasına birinci reaksiyon, “Sandığı çabucak getir, adayımızı açıklayalım” oldu.
AKP’de adaylık açıklaması “malumun ilanı” olarak görülüyor ve “muhalefeti sıkıştırmaya dönük yeterli bir hamle” yorumu yapılıyor. Muhalefet kulislerinde ise Erdoğan’ın kurallarını koyduğu bir oyunun aktörü olunmayacağı vurgulanıyor.
MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin uzun mühlet evvel Cumhur İttifakı adayı olarak ilan ettiği Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, birinci defa ismini anarak cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olduğunu açıkladı. Sık sık adaylığını açıklaması için davet yaptığı CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na bu kere, “Şimdi buradan, milletvekili seçildiğin İzmir’den tıpkı davetimi bir kere daha yapıyorum. Adaylık sorununu daha fazla geçiştiremezsin. Seçim tarihi aşikâr olsun diyorsun. İşte söylüyorum, seçim önümüzdeki yıl Haziran ayının ortasında yapılacak…Cumhur İttifakı’nın adayı belirli olsun diyorsun. İşte söylüyorum. Cumhur İttifakı’nın adayı Tayyip Erdoğan” kelamlarıyla davetini yineledi.
CHP: ERDOĞAN, KILIÇDAROĞLU’NUN ADAYLIĞINI İSTEMİYOR
Bu açıklamanın çabucak akabinde Meclis kulisleri de hareketlendi.
CHP kulislerinde gündem, Erdoğan’ın adaylık açıklamasıydı. Kalabalık bir küme CHP milletvekili ile yaptığımız sohbette birinci reaksiyonlar, “Cesareti varsa çabucak sandığı getirsin” oldu. CHP önderinin de davete, bu cevabı vereceği kestirimleri lisana getirilirken “Genel Başkan’ın diyeceği, azıcık hamasetin varsa, çık A Haber’e karşılıklı tartışalım. O denli ben adayım sen de ol’ demekle kaçamazsın” karşılığını vermesini önerenler de oldu.
Bir CHP milletvekili, “Aslında Erdoğan, Kılıçdaroğlu’nun adaylığını istemiyor. Onu zayıfmış üzere göstererek 6’lı masanın başını karıştırmak istiyor, sabote etmek istiyor. Zira 6’lı masa toplanıyor, gündem oluyor. Masanın varlığı bile kendisini rahatsız ediyor” görüşünü lisana getirdi.
Bir öteki milletvekili ise “Endişe edecek bir şey yok, seçimi biz alıyoruz. Genel Lider olsun olmasın, Erdoğan’ın karşısına kim aday olursa kazacak” dedi, Erdoğan’ın oylarının 2018’den bu yana düştüğü savunuldu.
Referandumun mühürsüz oylarla kazanıldığını savunan CHP’liler, 2019 mahallî seçimlerindeki düşüşün son ekonomik krizle daha da hızlandığı görüşünde.
Bu görüşü bir öbür milletvekili, Ali Babacan ile Ahmet Davutoğlu’nun AKP’den kopup başka parti kurması nedeniyle siyasi dengelerin değiştiği ve “Geçmişte devlet çalındı, ancak vatandaşın umurunda olmadı, bize ‘Siz çalmayacak mısınız, hiç olmazsa onlar doydu’ diye reaksiyon gösterenlerin artık cebinden çalındı” kelamlarıyla destekledi.
Erdoğan’ın son cumhurbaşkanlığı seçimini yüzde 52 ile kazandığına işaret eden CHP’liler, önümüzdeki seçimde ise bu oyların yüzde 40’ı bile bulamayacağı görüşünde.
’30 AĞUSTOS YA DA 29 EKİM’DE AÇIKLANSIN’ ÖNERİSİ
CHP’de genel görüş, “6’lı masanın adayını seçim sürecine girildiğinde yahut kendince en uygun gördüğü taban ve zamanda” açıklanacağı istikametinde.
Erdoğan’ın Kılıçdaroğlu’nun seçim etrafında adaylık ilanı çok önemsenmedi lakin muhalefetin “30 Ağustos ya da 29 Ekim” üzere sembolik tarihlerde açıklamasının “şık olacağı” yorumları yapıldı.
Seçimlerin vaktinde yapılması halinde adayın erken ilan edilmesinin, ülkenin bütün sıkıntılarının bir kenara bırakılıp “aday yıpratma” stratejisine dönüşebileceği yorumları da yapıldı. Lakin, “Erdoğan’ın bir kış daha dayanamayacağını” düşünen kimi milletvekilleri, “Ağustos sonundan itibaren elektrik, doğalgaz artırımları arka geriye gelecek. O vakit halk, iktidarı mı dinleyecek, muhalefeti mi dinleyecek. Muhalefetin adayını açıklaması ve toplumun da bu süreçte sindirmesi daha hakikat olur” görüşünü lisana getirdi.
CHP’lilere nazaran, “Seçmen artık değişime hazır, kim aday olursa olsun, muhalefetin adayı kazanacak. Bu nedenle de Kılıçdaroğlu, Erdoğan karşısında zorlanmadan kazanacak”.
İYİ PARTİ: ADAY DEĞİL, SİSTEM SEÇİMİ OLACAK
İYİ Partililer de muhalefetin adayını, kendi takvimine nazaran belirleyeceğini tabir ediyor. 6’lı masada aday isminin hiç konuşulmadığına ve seçim takvimi ilan edilene kadar da bu tarafta bir kararlılık olduğuna dikkat çekilirken, Erdoğan’ın atılımı, “Seçimde oyunun kurallarını da kendisinin koymak istemesi” olarak yorumlanıyor:
“Erdoğan bize ‘Sahama gel, hakemi, teknik yöneticisi ben belirleyeceğim, seyirci benden olacak, gel maç yapalım’ diyor. Millet İttifakı bu oyuna gelmez”.
İYİ Parti, önümüzdeki seçimi “adaylar” üzerinden tartışmayı yanlışsız bulmuyor. Aslında seçimin “hangi adayın kazanacağı, kaybedeceği” oylaması değil, bir “sistem oylaması” olacağı düşünülüyor. GÜZEL Parti’ye nazaran Türkiye bir manada, 20 yıllık statükonun devamı ile “demokrasiyi daha ileriye taşıma” vaadini ortaya koyan “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçişi” oylayacağı tabir ediliyor.
İYİ Partili bir yönetici, Erdoğan’ın “Adayım” demesinin kendileri için “sevindirici” olduğunu belirtirken nedenini şöyle açıkladı:
“Tam da sistem üzerinden milletin irade ortaya koyma imkanı var. Zira öbür bir adayla daha farklı argümanlar devreye girerdi. Tartışmalar daha farklı bir yere giderdi, adeta onlar bu değişimi sunuyor havasına girerdi. Erdoğan’ın adaylığı sürpriz değildir. Otoriter rejimlerde bu böyledir zati. O nedenle Türkiye, otoriter rejime devam etmeyi mi, yoksa güçlü bir demokratik hukuk devletine geçmeyi mi seçecek buna karar verecek. Türkiye’de değişim isteği kazanacak.”
Ekonomik göstergelere dikkat çeken tıpkı parti yöneticisi, Erdoğan’ın İzmir’de adaylığını açıklamasının bir manası olmadığını belirtirken “Merkez Bankası’nda kaybettiğini adaylıkta kazanamaz” yorumu yaptı.
İYİ Partililer, iktidarın kanadında seslendirilen “Akşener adaylık denkleminden çıkmadı” görüşüne ise katılmıyor. Akşener’in “aktif siyaset” anlayışını benimsediği ve bu nedenle “icra makamında” olmak istediği belirtilerek cumhurbaşkanı adaylığının gündemde olmadığı belirtiliyor. Başbakanlık savı da, “henüz köşeye çekilme niyetinin olmadığı mesajı” olarak yorumlanıyor.
AKP: MALUMUN İLANI
Meclis’te görüştüğümüz AKP milletvekilleri için Erdoğan’ın adaylık açıklaması sürpriz değildi. Bilakis, birçok milletvekiline nazaran “malumun ilanı”ydı.
“Zaten bizim bilmediğimiz bir şey değildi. Aksini düşünmek zati abesti” yorumları da çabucak beraberinde geldi.
Erdoğan’ın son atılımının CHP başkanı ve bilhassa 6’lı masayı bir manada “köşeye sıkıştırmak” için yapıldığını düşünen AKP milletvekillerine nazaran, muhalefetin “Erdoğan aday olmayacak” tezi de çökertilmiş oldu. Erdoğan’ı tanımayanların lakin bu türlü bir tezi ortaya atabileceği savunularak “Cumhurbaşkanımız inanç insanı. Kendisi inandığı bahiste sonuna kadar çalışır, ‘Allah verirse verir’ diye bakar” görüşü lisana getiriliyor.
AKP’de 2017’deki başkanlık sistemine ait anayasa değişikliği referandumu öncesinde sistem değişikliğine takviyenin yüzde 35’lerde olduğuna dikkat çekiliyor, bu inançla hem referandumun hem de sonrasında 2018’de cumhurbaşkanlığı seçiminin kazanıldığı hatırlatılıyor.
‘KILIÇDAROĞLU’NUN ADAYLIĞI İŞİMİZE GELİR ANCAK AKŞENER HALA DENKLEMDE’
AKP idaresi, Erdoğan’ın en rahat Kılıçdaroğlu’nun adaylığı halinde seçimi kazanacağını düşünüyor. Esasen Kılıçdaroğlu’na dönük şahsen davet yapması da bunun işareti olarak görülüyor.
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş’ın da dezavantajları sayılırken, muhalefetin bir manada “solu gösterip, sağdan vurabileceği” mümkünlük dahilinde görülüyor. Ayrıyeten DÜZGÜN Parti Genel Lideri Meral Akşener’in adaylık denkleminden çıkmadığı savunuluyor.
Ancak sonuncu noktada AKP’de, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını kazanacağından kuşku edilmiyor. Parlamento seçimini kazanmak için 2019 seçimlerinde yapılan yanılgıların tekrarlanmaması, parlamentoda çoğunluğu sağlamak için de artık “aday tercihinin gerçek yapılması, vatandaşın söylediğiyle ile iktidar siyasetleri örtüştürecek adımların atılması, ceketimi koysam kazanır” mantığından vazgeçilmesi gerektiği tabir ediliyor.
AKP’de bir erken seçimin artık gündemde olmadığı net olarak tabir edilirken, Ramazan ayı ve bayram takvimi de dikkate alınarak 2023’te Mayıs ayı sonu yahut Haziran’ın birinci haftaları mümkün seçim tarihi olarak konuşuluyor.
