Almanya Münih Üniversitesi Doku Mühendisliği ve Rejeneratif Tıp Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Ali Ertürk’ün, tüm organizmayı şeffaflaştırarak tek hücreyi bile daha evvel görülmemiş netlik ve ayrıntıda görüntüleyen yeni icadı, en büyük kanser araştırması kurumlarından Cancer Research UK tarafından kanser teşhis ve tedavisinde yeni devrin başlangıcı olarak tanımlandı.
Hücreleri, dokuları ve fare üzere tüm organizmaları şeffaflaştırma teknolojisi, kanser ilacı araştırmalarına yeni bakış açıları kazandırdı.
KÜÇÜK TÜMÖRLERİN SAPTANMASI MÜMKÜN
Bu teknoloji sayesinde, daha evvel görülemeyecek kadar küçük tümörlerin saptanması mümkün hale geldi.
Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı’ndan 2003’te mezun olan ve hala Almanya Münih Üniversitesi Doku Mühendisliği ve Rejeneratif Tıp Enstitüsü Başkanlığını yürüten Prof. Dr. Ali Ertürk, 2018’de dokuların ve meyyit farenin şeffaflaştırılması teknolojisini geliştirdi.
Ertürk, son çalışmasında ise bu teknolojiyi kullanarak organların ve dokuların daha evvel görülmemiş netlik ve ayrıntıda taranmasını sağlayarak bilhassa kanser araştırmaları açısından büyük bir gelişmeye öncülük etti.
Dünyanın en büyük kanser araştırması kurumlarından Cancer Research UK tarafından yapılan açıklamada, yeni tarama tekniğinin çok varlıklı potansiyel taşıdığı ve mevcut teknolojilerle kıyaslandığında kanser teşhis ve tedavisinde yeni bir periyodun başlattığı söz edildi.
Açıklamada, kanser hücrelerinin daha oluşmaya başlarken görüntülendiği yeni teknolojinin, bu kademedeki kanserlerin tedavisinde de büyük muvaffakiyet getireceği, daha az hayvan deneyi yapılarak yapay zekayla hastalık teşhis ve tedavisinde değerli bir evreye geçildiği belirtildi.
Son araştırmalarında ise bu farelerin içinin âlâ biçimde görüntülenmesini sağladıklarını söz eden Ertürk, DISCO şeffaflığı ismini verdikleri formülün “sütü suya çevirmeye benzediğini” kaydetti.
Ertürk, “Sütün içine bakıldığında bir şey göremezsiniz. Süt aniden su olsa, bu sefer lazerli mikroskoplarla içini tarayabilirsin. Tek bir kanser hücresini düşünün. Bu teknikle artık kanser daha oluşmadan tümör oluşmaya başlayan hücreyi görüntüleyebiliyoruz.” dedi.
Şeffaflaştırdıkları dokuları, geliştirdikleri lazer sayesinde tüm ayrıntılarıyla görüntüleyebildiklerini bildiren Ertürk, şu bilgileri verdi:
“Bütün fareyi şeffaf hale dönüştürdükten sonra içindeki biyolojik sistemleri hücre düzeyinde tarayabiliyoruz. Bu formda kanser üzere hastalıkları hücre düzeyinde görüntüleyip hücre düzeyinde tahliller bulabiliyoruz. Büyük kanserleri görmek, bulmak çok sorun değil. Lakin beşerler genelde büyük kanserlerden değil hücre düzeyindeki küçük kanserlerden ölüyor. Bu küçük kanserler bedene yayıldıktan sonra değişik bölgelerde büyüyüp insanı öldürebiliyor. Bu düzenekleri uygun anlayabilmemiz için kanser araştırmalarını fareler üzerinde hücre düzeyinde yapıyoruz. Geliştirdiğimiz yeni teknoloji hücre düzeyindeki ayrıntıları görmemizi sağlıyor. Geliştirdiğimiz bu görüntüleme teknolojileri yapay zekayla ayrıntılı ve süratli halde tahlil ediliyor. Bu formda artık hücre hücre bedende oluşan hastalıkları anlayıp onlara karşı yeni tedaviler geliştirebiliyoruz. Küçük küçük kanser hücrelerini görüp, böylelikle onları daha yayılmadan yok edebilecek yeni tahliller araştırabiliyoruz.” dedi.
Bu çalışmada yapay zekanın kıymetine işaret eden Ertürk, şöyle devam etti:
“Şu an beyinle ilgili hastalıkları çözmemiz çok kolay değil. Hala daha çok kompleks olan insan beynini anlamış değiliz. Bunu başarabilmek için çok süratli ilerleyen, çok süratli araştırma yapabilen tekniklere gereksinimimiz var. Bizim geliştirdiğimiz şeffaflık metodunu yapay zeka ile birleştirerek yıllarca sürebilecek çalışmaları artık tahminen saatler içinde tamamlayabiliyoruz. Böylelikle kompleks olan tahminen milyonlarca sebebi olan Alzheimer üzere hastalıkların çok süratli biçimde sebeplerine tek tek bakıp onlara karşı yeni ve güçlü tahliller bulabilecek bir pozisyona ulaştık. Bu yüzden çok heyecanlıyız. Bizim bu araştırmamız bize daha evvel yapamadığımız, yavaş yavaş ilerleyen bilimi çok süratli yapmamızı sağlıyor. Yapay zekayı kullanarak yakın vakitte kompleks olan hastalıkları kanser, Alzheimer üzere hastalıklara daha tesirli tahliller bulabileceğimizi düşünüyorum.”
AMAÇ TEŞHİS VE TEDAVİDE YAPAY ZEKAYA GEÇİŞ YAPMAK
Prof. Dr. Ertürk, farenin, biyolojik araştırmalarda en çok kullanılan organizma olduğunu belirterek, “Genetik olarak yüzde 90’nın üzerinde beşerle benzerlik var. Lakin fare üzerinde deney yapmak çok kolay değil. Farelerle alınan sonuçlar, her vakit insanlarda çalışmıyor. İlaç geliştirme araştırmaları ise 10-15 sene sürüyor ve maliyeti de 2 milyar doları bulabiliyor. İlaç geliştirmek için çok bilgi gerekiyor. Fareler üzerinde bedenin hücre seviyesindeki haritasını çıkarıp yapay zekaya geçmeyi hedefliyoruz.” diye konuştu.
Bilimde gayenin çok fazla hayvan deneyi yapmadan bilgisayarda yapay zekayı eğiterek biyolojik hastaları çözmek, en yeterli ilaçları ve tedavileri geliştirmek olduğunu kaydeden Ertürk, “Amacımız, bedendeki değişik hastalıkları, sistemleri anlayıp onları yapay zekada simüle etmek ve süratli bir formda hastalıklara tahlil bulabilecek tarafa gitmek. Bunu başarmak artık daha kolay.” dedi.
