ABD Merkez Bankası, son yıllarda süratle artan tüketici fiyatlarıyla çaba için son 28 yılın en yüksek faiz artışına gitti.
Faiz oranlarında maksat aralığını yüzde 1,5 ile yüzde 1,75 aralığına oturtan FED, böylelikle 2019’dan bu yana en yüksek faizi görmüş oldu.
Mart ayından bu yana yapılan bu üçüncü artış, geçen ay enflasyon oranlarının beklenmedik formda yine yükselişinin akabinde geldi.
Banka açıklamasında enflasyonla uğraş için daha fazla artışın da gelebileceğini belirtildi.
FED toplantısının akabinde yetkililer, faiz oranlarının yıl sonunda yüzde 3,4’e kadar ulaşabileceğini öngördüğünü açıkladı. Bu faiz oranı ABD halkına daha yüksek oranda konut kredisi, eğitim kredisi ve kredi kartı borçlanması olarak yansıyacak.
Dünya genelinde merkez bankaları emsal adımlar atarken bu, global iktisat için çok büyük bir değişim manasına geliyor. Uzun yıllar iş yerleri ve bireyler düşük kredi faizlerinden faydalanıyordu.
EY-Parthenon strateji danışmanlık şirketinden üst seviye ekonomist Gregory Daco, “Gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerdeki birden fazla merkez bankası iktisat siyasetlerini birbirileriyle uyumlu biçimde sıkılaştırıyor. Bu uzun yıllardır alışkın olmadığımız bir global durum ve hem iş dünyasına hem de dünya genelinde hanehalklarına yansımaları olacak.” diyerek FED’in faiz artırımını yorumluyor.
İngiltere’de de Nisan ayında enflasyon yüzde 9’a yükselmişti. İngiltere Merkez Bankası’nın da Perşembe günü yapacağı toplantının akabinde -Aralık ayından bu yana beşinci kez- faiz artırımına gitmesi bekleniyor. Bu da İngiltere’de faiz oranlarının 2009’dan bu yana birinci sefer yüzde 1’in üzerine çıkması manasına geliyor.
Brezilya, Kanada ve Avustralya da faiz oranlarını artırdı; Avrupa Merkez Bankası da yaz sonunda yapacağı toplantının akabinde emsal bir artışa gideceğinin iişaretlerini verdi.
2020’de pandeminin vurduğu iktisada takviye olmak için faiz indirimi yapılan ABD’de Merkez Bankası bu yıl iki kere oranları yükseltti. Birincisi Mart ayındaki yüzde 0,25’lik; ikincisi de Mayıs ayındaki yüzde 0,5’lik artış oldu.
O periyot FED Lideri Jerome Powell, yetkililerin daha sert bir artışı düşünmediklerini söylemişti. Lakin geçen hafta cuma günü, Mayıs ayı enflasyon oranının yüzde 8,6 olduğu açıklandı. Nisan ayındaki küçük de olsa düşüşten sonra gelen enflasyon artış oranı, 1981’den bu yana görülen en süratli artış oldu.
Bu da yetkilileri daha sert kararlar almaya itti.
Washington’daki iki günlük toplantının akabinde bankadan yapılan açıklamada “Pandemiyle kontaklı arz-talep dengesizliğine; yüksek güç fiyatlarına ve daha geniş çaplı fiyat baskılarına bağlı enflasyon yükselmeye devam ediyor. Komite, enflasyon oranını yüzde 2 amacına geri döndürmek için kararlılığını güçlü bir formda sürdürüyor.” denildi.
Birçok uzman FED’in geçen yıldan bu yana ABD’deki artan enflasyon oranlarını dengelemekte zorlandığı yorumunu yapıyor. Covid-19 pandemisinden kaynaklı kapanmaların ABD iktisadına beklenenden çok daha sert bir tesir yapması bunda tesirli oldu.
Hükümetin pandemi vakti yaptığı hanehalklarına direkt çekler üzere milyarlarca dolarlık yardımın tesiriyle talep artarken Powell da dahil olmak üzere yetkililer, birinci evrede fiyat artışlarını “geçici” olarak kıymetlendirerek pandemi kaynaklı tedarik zinciri meselelerinin çözüleceğini ve arz-talep istikrarının yine sağlanacağını düşündü.
Ancak problemler çözülmedi, zira yeni varyantlar çıktıkça ve kapanmalar sürdükçe üretim faaliyetleri de durdu. Çabucak akabinde başlayan Ukrayna savaşı da global ölçekte besin ve güç fiyatlarının yükselmesine yol açınca sıkıntılar daha da kalıcı bir hal aldı.
FED’in adım atma kararlılığı ve kelamlarına karşın, son periyotta yapılan anketlere nazaran ABD halkı problemlerin daha da büyüyeceğine inanıyor.
George Mason Üniversitesi Mercatus Merkezi’nde üst seviye araştırma vazifelisi ekonomist David Beckworth “FED namlunun ucunda ve enflasyon güvenilirlik testi veriyor” yorumunu yapıyor.
FED’in en son bu kadar yüksek bir faiz artırımı açıkladığı yıl 1994’tü.
Bu kere bu adımı atmakta geç kalan FED, daha agresif adımlar atmaya da kararlı görünüyor.
Bugün sona eren FED toplantısına gööre bu yıl ABD iktisadında yüzde 1,7 büyüme bekleniyor. Mart ayında bu oran yüzde bir daha fazlaydı. İşsizlik oranının ise yüzde 3,7’ye yükselmesi bekleniyor.
- İngiltere Merkez Bankası faizi yüzde 1’e yükseltti
- İngiltere Merkez Bankası, 3 yıl sonra birinci sefer faiz artırdı
- Fed, enflasyonla gayret için son yılların en yüksek faiz artışını yaptı
- ABD Merkez Bankası faizi 25 baz puan artırdı
- FED faiz artırmadı, canlandırma programı erken sona erecek
- ABD Merkez Bankası siyaset faizini sabit tuttu
