FERİT ZENGİN- Bazen cinsel istismar, bazen tehdit ve şantaj, bazen terör ve organize örgüt faaliyeti ve propagandası, bazen de kumar üzere kabahatlerle kendini gösteren internet cürümleri içerisinde dolandırıcılık, son 20 yılda en çok işlenen siber kabahat olarak öne çıkıyor. Eser satışından hizmet pazarlamasına, tatilden mükafata, birçok değişik alanda görülen internet dolandırıcılığının başını ise her vakit banka dolandırıcılığı çekiyor.
FİDYE YAZILIMLAR
Çeşitli uygulamalar ve metotlar ile e-posta, SMS, toplumsal medya hesaplarından ele geçirilen kimlik ve hesap bilgilerinin çalınmasıyla başlayan bu tip dolandırıcılık olaylarında ele geçirilen ferdî bilgiler, para karşılığında satılabildiği üzere direkt makûs maksatlar için de kullanılabiliyor.
Kimi vakit banka ya da devlet kurumlarının isimlerini kullanarak bireyleri mağdur eden dolandırıcılar, maksat aldıkları kişiyi bir banka çalışanı üzere arayıp şahsî bilgilerini talep ederek hesaplarını boşaltabiliyor. İnternet dolandırıcılarının en çok kullandığı metotlardan biri de fidye yazılımlar. Bu yazılımlar ile kişi, kurum ya da şirketlerin bilgilerini ele geçirerek şifreleyen dolandırıcılar, bilgileri geri teslim etmek için para talebinde bulunuyor.
En çok kullanılan internet dolandırıcılık sistemleri ortasında kredi kartı dolandırıcılığı başı çekiyor. Son yıllarda pek çok kişinin kullandığı internet alışveriş sitelerinin sağlam olması büyük ehemmiyet taşıyor. Çünkü internet üzerinden yapılan alışverişlerin ödeme etabında kredi kartı bilgileri kopyalanabiliyor. Sonrasında bu bilgiler yüklü ölçüde alışveriş yapmak ya da para çekmek için devreye sokuluyor.
PARA İSTİYORLAR
İnternet dolandırıcıları; ödül, ikram kazandığınızı belirten ve olumlu iletiler içeren e-posta ya da SMS’ler ile de şahsî datalara ulaşabiliyor. Ödül ya da armağan kazanmak uğruna beşerler, dolandırıcıların tuzağına düşebiliyor. Kimi vakit toplumsal medya hesaplarının ele geçirilmesi nedeniyle tanıdık kişi kimliğine bürünen dolandırıcılar, gaye aldıkları beşerden para
talebinde de bulunabiliyor.
Bazı internet dolandırıcılar ise para ya da çeşitli ikramlar göndererek evvel ikna tipi deniyor akabinde talep edip ele geçirdikleri bilgileri şantajdan tehdite, hesap boşaltmadan borçlandırmaya kadar değişik alanlarda makus hedefle kullanıyor.
DOLANDIRICILIK CİNSLERİ VE KORUNMA YÖNTEMLERİ
OLTALAMA: Phishing de denilen en yaygın internet dolandırıcılığı formülü. Yasal bir kurum üzere davranan dolandırıcılık şebekeleri, internette alışveriş sitelerine ve toplumsal medya ağlarına düzmece reklamlar üzerinden tuzak linkler verir. Bazen bir harf değişikliği, bazen çağrıştıran isimlerle oluşturulan bu linklerden birine tıklayan vatandaş, hesaba şifresini girince şifre şebekenin eline geçer ve şebeke hesapları boşaltır.
*KORUNMA: Bilinmeyen linklere tıklamamak.
VİRÜSLÜ E-POSTA: Dolandırıcılık şebekeleri bazen de mail adreslerine virüslü posta gönderip şifre çalar. Oltalama sisteminde olduğu üzere harf değişikliği, isim ve logo takliti oluşturarak gönderilen bu casus maillere tıklayan mail sahibinin şifre ve ferdî bilgileri maili gönderen
şebekenin eline geçer ve şebeke bu şifre ve şahsî bilgilerle daha sonra banka hesaplarını boşaltır.
*KORUNMA: Bilinmeyen adreslerden gelen mailleri ve spam kutusunda mailleri açmamak, anında imha etmek.
ŞİFRE SORGULAMA: Şebekelerin e-posta göndererek yahut telefonla arayarak, güvenlik riski olduğu palavrasıyla bilgi ve şifre paylaşımı isteğinde bulunur, akabinde da hesapları boşaltır.
*KORUNMA: Daha çok banka ve sigorta şirketlerinden aradığı palavrasını öne süren bu şahısların yanı sıra, telefon ve mail üzerinden şahsî bilgi ve şifreleri hiç kimseyle paylaşmamak.
SOSYAL MEDYA HESABI ÇALMA: Dolandırıcılar, toplumsal medya hesaplarını ele geçirdikleri vatandaşlardan yahut yakınlarından para ister. Hesapta kullanılan özel bilgi, foto ve paylaşımlar üzerinden şantaj ve tehditte bulunur ve para ister. Korkup teslim olunursa paralar şebekeye masraf.
*KORUNMA: Ödeme yapmadan savcılık ve polisle irtibata geçerek hesabı izlemeye ve askıya aldırtmak.
İZİNSİZ FATURALANDIRMA: İnternet alışverişlerinde dolandırıcılık şebekeleriyle çalışan sahtekâr şirketlerin hesaptan müsaadesiz para çekmesi sistemi.
*KORUNMA: Bilinmeyen şirketlerden alışveriş yapılmaması, kredi kartlarının diğerine kullandırılmaması ve ekstrelerin sık sık incelenmesi.
SAHTE ARACI KURULUŞ: Alıcıdan parayı, satıcıdan eseri alıp ortadan kaybol prosedürü.
*KORUNMA: Ticari sicil araştırması yapıp, eseri aldıktan sonra ödeme yapmak.
BÜYÜK ÇIKAR VAADİ: İnternette verilen ilanla bir malın satışı karşılığında büyük bir kurul
vaat edilen formül.
*KORUNMA: Alışverişten evvel ayrıntılı araştırma yapmak ve vaad ile vaadi yapan şirketlerin geçmiş ve ticari sicillerini incelemek.
BAHİS: Maç sonuçlarını evvelce bilme metoduyla yapılan dolandırıcılık formülü.
*KORUNMA: İnternette en çok yaşanan dolandırıcılık formüllerinden birisi. Bu dolandırıcılık olayına maruz kalan ve kabahat duyurusunda bulunması durumunda yasadışı bahisten ceza alacak olan mağdurun yapması gereken tek şey yasa dışı bahisten uzak durmak.
ÇARESİZLİKTEN FAYDALANMA: Borçlarını ödeyemeyenlere internete verilen ilanlarla yardımcı olma palavrası.
*KORUNMA: Daha çok emekli ve yaşlı beşerler ile faiz sarmalına kapılan insanları gaye alan bu şebekelerle de en âlâ gayret sistemini, bahis dolandırıcılığında olduğu üzere uzak durmak oluşturuyor.
BUNLARI YAPARSANIZ TUZAĞA DÜŞMEZSİNİZ
İnternette inançlı gezmek, inançlı bir halde süreç yapmak ve tüm bu dolandırıcılık tiplerinin ortaya çıkaracağı pek çok olumsuz durumdan korunmak için şu tedbirleri de almak gerekiyor.
*Kişisel bilgilerin, aygıt şifrelerinin ve internet hesap bilgilerinin yabancılarla paylaşılmamasının yanısıra internet süreçleri için güçlü şifreler belirlenmeli. Doğum günü üzere özel gün tarihlerinden isminizin ya da sevdiklerinizin isminin yer aldığı kestirim edilebilir şifrelerden uzak durulmalı.
*Yeni bir bilgisayar, cep telefonu yahut tablet üzere aygıt alınıp kullanılmaya başlandığı vakit, eski aygıttaki tüm bilgiler silinip aygıt fabrika ayarlarına geri döndürülmeli.
*Güvenli internet ilişkileri kullanılmalı ve güçlü şifreler belirlenmeli. Sahip olunan Wi-Fi ağına bağlanan aygıtlar denetim edilip, ağa giren yabancı aygıtlar şikâyet edilmeli, Wi-Fi şifresi kesinlikle değiştirilmeli.
*Kullanılan aygıtları yeni tutularak, virüs müdafaa programlarıyla korunmalı. Dışarıdayken farklı bir Wi-Fi ağına bağlanıldığında, ağ kontağı ile hangi bilgilerin paylaşıldığı öğrenilip, muteber olmayan ağlara bağlanılmalı, çok zarurî olmadıkça yabancı Wİ-Fİ ağları kullanılmamalı.
*İnternet alışverişleri bilinen, büyük markaların web sitelerinden yapılmalı, ismini birinci kere duyulan ya da TLS, SSL üzere güvenlik sertifikaları bulunmayan alışveriş sitelerinden alışveriş yapılmamalı.
*Ödeme sayfalarında web sitesi adreslerinin “https” ile başladığından emin olunarak süreç yapılmalı, “hesabınız çalındı” diyerek arayan bireylere prestij edilmemeli. Arayan numaralar müşterisi olunan banka ve savcılığa bildirilmeli.
*Cep taşınabilir, web taşınabilir üzere kullanılan banka programlarına ilişkin online bankacılık şifreleri banka yetkilileri dahil hiç kimseyle paylaşılmamalı.
*Adı yeni duyulan ve daha evvel süreç yapılmayan bir web sitesine üye olunmadan evvel zımnilik siyaseti metni kesinlikle okunmalı.
* İnternet dolandırıcılığına karşı alınan bu önlemler ailedeki çocuklar ile yaşlılara sık sık iletilip bilgilendirilerek önlemlerden haberdar edilmeli.
YARIN: Tatil dolandırıcılığı ve kopya turizm tuzağına düşmeyin
