İktidarın yüksek artışlara karşı kiracıyı koruyacağını savunarak Meclis’ten “jet hızıyla” geçirdiği düzenleme, geçen hafta yürürlüğe girdi. 1 Temmuz 2023’e dek yenilenen mukavelelerde, kiraya yapılacak artırımlarda yüzde 25 üst hudut olacak. İktidarın meseleleri çözeceğini söylediği düzenleme, bunun tersine tarafları daha güç duruma düşürdü. Cumhuriyet, “yüzde 25 sınırı” sonrası ortaya çıkan yeni problemleri bahsin taraflarıyla konuştu.
“ARDINDAN DOLANILIYOR”
Düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle, yeni konut kiralamak isteyen yurttaşların işi oldukça zorlaştı. Kiracı adaylarının anlatılarına nazaran, konut sahiplerinin düzenlemenin “ardından dolanmak” için geliştirdiği birtakım yollar şöyle:
– Düzenleme yürürlüğe girdiğinde konutunu şimdi kiraya vermemiş olan konut sahipleri, ilan ettikleri fiyatları yükselterek seneye alamayacağı artırımı “peşin” tahsil etme yoluna gidiyor.
– Bir yıllık düzenlemenin tarih aralığına takılmak istemeyen konut sahipleri, kira mukavelelerini 2 Temmuz 2022 ve sonrası tarihlerle imzalıyor.
– Düzenleme öncesi kiralık ilanı yayınlayan birtakım mesken sahipleri, “zam sınırı” gelince ilanları kaldırdı ve konutunu boş tutmayı tercih ediyor.
– Birtakım konut sahipleri de yenileme devrinde yüzde 25 sonunun üzerinde artırım alabilmek için kiracı adaylarından “miktar kısmı boş senet” talep ediyor.
“CİNAYETLER OLACAK”
Düzenlemenin piyasaya tesirlerini Cumhuriyet’e pahalandıran emlakçı Salim Taşçı, “Ev sahibi-kiracı kavgalarına hatta cinayetlere neden olacak. Tahliye davaları patlayacak” yorumunu yaptı. Taşçı, iktidarın “kiracıyı koruyalım” derken kiracının “belini kırdığına” dikkat çekerek “Ev sahipleri beş yılını dolduran kiracılar için kira tespiti, 10 yılını dolduranlar için de tahliye davaları açıyor. 3 bin TL’lik kiralar 5 bin TL’ye yükseldi. Yüzde 25’lik hudut mevcut kiracıyla mesken sahibi ortasında. Ancak boş daire istenilen fiyattan kiralanabiliyor” diye konuştu. Taşçı, düzenleme sonrası Ankara’da kiraların yüzde 40-45 arttığına, dar gelirli ve minimum ücretlinin yüksek sayılarla perişan olduğuna dikkat çekerek şunları kaydetti: “Yasa yapıcının iki tarafı da müdafaası gerekir. Fakat bu düzenleme iki tarafa da ziyan veriyor. Mesken sahibiyle sorun yaşayanlar, uygun fiyatlı konut için kentin çeperlerindeki uzak semtlere taşınmaya başladı.”
1+1 KİRASI ASGARİYİ SOLLADI
Son bir yılda büyük kentlerde konut kiralarındaki artış, TÜİK’in açıkladığı enflasyonun çok üzerinde seyretti. İlan sitelerindeki ortalamalara nazaran son bir yılda İstanbul’da 1+1 meskenler yüzde 158 zamlandı. İstanbul’da ortalama 1+1 mesken kirası 6 bin TL’ye yükselerek minimum fiyatı de geride bıraktı. Ankara’daki artış yüzde 95 olurken 1+1 konutların aylık ortalama kirası 3 bin 60 TL’ye çıktı. İzmir’de ise 1+1 konut son bir yılda yüzde 118 zamlanarak aylık 3 bin 200 TL’den kiralanmaya başlandı.
DANIŞIKLI SATIŞ
Avukat Dursun Yassıkaya, kirada artırım hududu nedeniyle konut sahiplerinin kiracılara konutu satacağını söyleyip bu yolla “yüksek artırıma razı ol” ya da “tahliye et” baskısı kurduğunu söyledi. Yassıkaya, birden fazla vakit “danışıklı satış” yapıldığını, bu nedenle tapu dairelerinde yoğunluk olduğunu belirtti. Yassıkaya, “Ev sahipleri yüksek bedelle kiralayabilmek ya da mevcut kiracıyla yüksek artırımlı mukavele yapabilmek için meskenleri eş dostlarına satıyor. Kiracıyla konut sahibi ortasındaki davalarda da artış var. Bu bahisteki uyuşmazlıklarında tıpkı gün yedi arabuluculuk görüşmesi yaptığım oluyor” dedi. Yassıkaya, konutların danışıklı satışı sonrası kira kontratlarının yenilendiğine ve bu yolla yüzde 25 hududunun gerisinden dolanıldığına dikkat çekerek “Bu düzenleme kiracıyı korumuyor. Sıkıntılara tahlil olmadı. Tersine kiracı-ev sahibi meselelerini büyüttü ve daha da derinleştirdi” tabirlerini kullandı.
KORKUNÇ DURUM
Tüketici Hakları Derneği Genel Lideri Turhan Çakar, mesken kiralarındaki artışı ve dar gelirli yurttaşın durumunu, “Şu anda İstanbul, Ankara, İzmir’de yeni kiracılardan aylık 5 ila 8 bin TL isteniyor. Dört kişilik ailenin açlık sonu 6 bin 17, yoksulluk sonu ise 19 bin 602 TL. Yurttaşın yüzde 95’i açlık ve yoksulluk hududunun altında. Minimum fiyat ve altında gelir elde eden aileler için kiracı olmak vahim bir durum” dedi. Çakar, düşük gelirlilere kamunun kira yardımı yapması gerektiğini kaydetti.
