Kansızlık yaşayanların en çok yaptığı hata! ‘Çay da süt de artırmıyor’

Kan hastalıkları içerisinde en sık görülen anemi yani kansızlık öteki sıhhat problemleriyle emsal belirtiler göstermesi nedeniyle gözden kaçabiliyor. Oysa tedavi edilmediği takdirde kişinin hayat konforunu önemli formda etkileyen bu rahatsızlığın erken tespiti ve tedavisi hem beden hem de ruh sıhhati için kritik değere sahip. Her yaştan beşerde görülebilen kansızlıkla ilgili halk ortasında sıkça lisana getirilen yanlışların da yanlışsız tedaviye ulaşmaya mani olduğunu vurgulayan İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Bülent Yardımcı beslenmeden alınan desteklere pek çok mevzuda kansızlığa dair kıymetli bilgiler paylaştı.

Kansızlığı kısaca nasıl tanımlayabiliriz? 

Vücudumuzda oksijenin dokulara taşınmasını sağlayan alyuvarların az olması durumuna anemi (kansızlık) denir. Aslında sorun alyuvarların içinde olan hemoglobin denilen bir proteinin eksikliğidir. Bu proteinin yapısında demir olduğu için kanımızın rengi kırmızıdır. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran hemoglobin kıymeti erkeklerde 13, bayanlarda 12 gram/desilitre altında olursa o bireyde anemi vardır. 

Hangi yaşlarda kansızlık sorunuyla daha çok karşıya karşıya kalınıyor? 

Kansızlık toplumun yaklaşık yüzde 20-25’ini etkileyen bir hastalık. Türkiye üzere gelişmekte olan toplumlarda çocuklukta ve gebelikte bu oran neredeyse yüzde 50’ye ulaşıyor. Yani kansızlık en çok çocukları, daha sonra erişkin yaştaki bayanları ve hamile olanları etkiliyor.

Kansızlık hangi belirtilerle kendini gösteriyor? Bedendeki en kıymetli sinyali nedir? Hiç belirti vermediği durumlar da oluyor mu? 

Anemi belirtilerini sayacak olursak cilt renginde solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı ve efor toleransının azalması, saç dökülmesi, tırnaklarda zayıflık, dudak kenarlarında çatlaklar, unutkanlık, uykusuzluk, sonluluk hali ve olağandışı şeyleri yeme (toprak ya da buz yeme) isteğidir. Hafif anemilerde belirtiler fazla rahatsızlık vermediğinden birçok kişi kansız olduğunu bilmeden yaşar. Halsizlik, çabuk yorulma üzere belirtiler önemsenmez. Aslında hayat kalitesi düşer lakin pratikte insanların bunu çok önemsemediğini görüyoruz.

Kansızlığa yol açan esas hastalıklar nelerdir? Kansızlığa yol açan sebep ya da sebepleri belirlemek için nasıl bir yol izleniyor? 

Alyuvarların ve içindeki hemoglobinin yapılabilmesi için demir, B12, folik asit üzere üretim materyallerine muhtaçlık vardır. Bunlar gereğince alınmaz ise kansızlık olur. Birtakım hastalıklarda alyuvarların ömrü kısalır ya da dayanıksızlık nedeniyle erirler. Bu daha az bir hastalık kümesidir. Mide, bağırsak kanaması yahut şiddetli adet durumu üzere dışarıya kan kaybedilen durumlar da anemiye yol açarlar. Lösemi, lenfoma ve başka kanser tipleri ile oluşan kansızlıklar da vardır. Bunların oluş sistemleri daha karmaşıktır lakin kansızlıklar içinde daha küçük bir kümesi oluştururlar. Hastalarda gerekli kan tetkikleri dışında anemi tipine nazaran görüntüleme teknikleri ve biyopsi üzere girişimsel metotlar uygulanabilir.

Yaşanan her demir (serum) düşüklüğü kansızlık olarak mı bedellendiriliyor? Kansızlık olarak değerlendirilebilmesi için hangi parametreler dikkate alınıyor, ne vakit alarm durumuna geçiliyor?

Demir eksikliği devam ederse kesinlikle kansızlığa yol açar. Lakin demirin eksildiği birinci vakitler kan pahaları düşmeyebilir ve bu erken periyotta demir eksikliği gözden kaçabilir. Başta belirttiğimiz hemoglobin kıymetlerinin altına düşmediği sürece kansızlık tanısı konulmaz. Demir eksikliği ismi verilebilir. Burada beslenme yahut demir destekleri ile eksiklik giderilebilir.

Kadınlarda ortaya çıkan kansızlık ile erkeklerde ortaya çıkan kansızlık tablosu tıpkı biçimde mi yorumlanıyor?

Kansızlık tanısı her iki cins için belirtilen hemoglobin kıymetlerinin altında olmasıdır. Belirtiler de benzeridir. Kansızlık erkeklerde daha az görüldüğünden erkek kansızlıklarında önemli hastalıklar açısından ileri tetkiklere daha çok gereksinim duyulabilir.

Kan yapan besinler var mı? Bunların kan imaline katkısı ne ölçüde oluyor? Yalnızca bunları tüketerek kansızlığı gidermek mümkün mü?

Özellikle demir ve B vitaminlerinin eksikliğine bağlı anemilerde beslenme düzenlenmesi çok kıymetli. Demir, et yeşil zerzevat, üzüm, pekmez, fındık fıstık üzere besinlerde bulunur. Et, süt yumurta üzere besinlerde B12; baklagiller ve yeşil sebzelerde ise folat (folik asit) daha çoktur. Tüm kansızlıklar sadece beslenmeyle düzeltilemez. İleri anemiler ve özel tedavi gerektiren anemi cinslerinde tabip tarafından verilen, eksik olan vitamin ve elementleri içeren ilaçlar kullanılır. Öteki kansızlığa neden olan kanama, hücrelerin erimesi üzere nedenler için de doktora başvurmak gerekiyor.

Bilmeden yaptığımız yanlışlar, dikkat etmediğimiz birtakım ayrıntılar kansızlığa yol açabilir mi?

Tek istikametli beslenme en sık görülen anemi nedeni; et yüklü beslenmek ya da tam zıddı et eseri tüketmemek üzere. Vejeteryan ve veganlar kesinlikle kendi beslenme rejimlerinde demir ve B12 eksikliği tarafından destekleyici besinleri ihmal etmemeliler. Gerekirse destek besin kullanabilirler. Bedende uzun süren kanamaların (şiddetli adet kanamaları, hemoroid kanamaları gibi) kansızlığa yol açabileceği de unutulmamalı.

Gelişigüzel demir desteği kullanımına başvuranlar da oluyor. Bu bahisteki ikazınız ne olur?

Rastgele yapılan demir destekleri bedende demir birikimine yol açabilir. Bu durum birtakım sıhhat sorunlarına neden olur. En sık 1-2 bardak çayla anemi olması (aslında ağır çay tüketimi günde 8-10 bardak ve üstü olup, demir eksikliği mümkünlüğünü artırır) ve süt eserlerinin kansızlığı artırdığı efsanelerini duyuyoruz. Biz o an emilimini etkilediği için demir ilaçları ile birebir anda süt ve süt eseri alınmamasını öneririz. Yoksa bu kıymetli besin öğeleri gün içerisinde başka vakitlerde tüketilebilir ve kansızlığa da neden olmaz.

Kan hastalıkları içerisinde en sık görülen anemi yani kansızlık öteki sıhhat problemleriyle emsal belirtiler göstermesi nedeniyle gözden kaçabiliyor. Oysa tedavi edilmediği takdirde kişinin hayat konforunu önemli formda etkileyen bu rahatsızlığın erken tespiti ve tedavisi hem beden hem de ruh sıhhati için kritik değere sahip. Her yaştan beşerde görülebilen kansızlıkla ilgili halk ortasında sıkça lisana getirilen yanlışların da yanlışsız tedaviye ulaşmaya mani olduğunu vurgulayan İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Bülent Yardımcı beslenmeden alınan desteklere pek çok mevzuda kansızlığa dair kıymetli bilgiler paylaştı.

Kansızlığı kısaca nasıl tanımlayabiliriz? 

Vücudumuzda oksijenin dokulara taşınmasını sağlayan alyuvarların az olması durumuna anemi (kansızlık) denir. Aslında sorun alyuvarların içinde olan hemoglobin denilen bir proteinin eksikliğidir. Bu proteinin yapısında demir olduğu için kanımızın rengi kırmızıdır. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran hemoglobin kıymeti erkeklerde 13, bayanlarda 12 gram/desilitre altında olursa o bireyde anemi vardır. 

Hangi yaşlarda kansızlık sorunuyla daha çok karşıya karşıya kalınıyor? 

Kansızlık toplumun yaklaşık yüzde 20-25’ini etkileyen bir hastalık. Türkiye üzere gelişmekte olan toplumlarda çocuklukta ve gebelikte bu oran neredeyse yüzde 50’ye ulaşıyor. Yani kansızlık en çok çocukları, daha sonra erişkin yaştaki bayanları ve hamile olanları etkiliyor.

Kansızlık hangi belirtilerle kendini gösteriyor? Bedendeki en kıymetli sinyali nedir? Hiç belirti vermediği durumlar da oluyor mu? 

Anemi belirtilerini sayacak olursak cilt renginde solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı ve efor toleransının azalması, saç dökülmesi, tırnaklarda zayıflık, dudak kenarlarında çatlaklar, unutkanlık, uykusuzluk, sonluluk hali ve olağandışı şeyleri yeme (toprak ya da buz yeme) isteğidir. Hafif anemilerde belirtiler fazla rahatsızlık vermediğinden birçok kişi kansız olduğunu bilmeden yaşar. Halsizlik, çabuk yorulma üzere belirtiler önemsenmez. Aslında hayat kalitesi düşer lakin pratikte insanların bunu çok önemsemediğini görüyoruz.

Kansızlığa yol açan esas hastalıklar nelerdir? Kansızlığa yol açan sebep ya da sebepleri belirlemek için nasıl bir yol izleniyor? 

Alyuvarların ve içindeki hemoglobinin yapılabilmesi için demir, B12, folik asit üzere üretim materyallerine muhtaçlık vardır. Bunlar gereğince alınmaz ise kansızlık olur. Birtakım hastalıklarda alyuvarların ömrü kısalır ya da dayanıksızlık nedeniyle erirler. Bu daha az bir hastalık kümesidir. Mide, bağırsak kanaması yahut şiddetli adet durumu üzere dışarıya kan kaybedilen durumlar da anemiye yol açarlar. Lösemi, lenfoma ve başka kanser tipleri ile oluşan kansızlıklar da vardır. Bunların oluş sistemleri daha karmaşıktır lakin kansızlıklar içinde daha küçük bir kümesi oluştururlar. Hastalarda gerekli kan tetkikleri dışında anemi tipine nazaran görüntüleme teknikleri ve biyopsi üzere girişimsel metotlar uygulanabilir.

Yaşanan her demir (serum) düşüklüğü kansızlık olarak mı bedellendiriliyor? Kansızlık olarak değerlendirilebilmesi için hangi parametreler dikkate alınıyor, ne vakit alarm durumuna geçiliyor?

Demir eksikliği devam ederse kesinlikle kansızlığa yol açar. Lakin demirin eksildiği birinci vakitler kan pahaları düşmeyebilir ve bu erken periyotta demir eksikliği gözden kaçabilir. Başta belirttiğimiz hemoglobin kıymetlerinin altına düşmediği sürece kansızlık tanısı konulmaz. Demir eksikliği ismi verilebilir. Burada beslenme yahut demir destekleri ile eksiklik giderilebilir.

Kadınlarda ortaya çıkan kansızlık ile erkeklerde ortaya çıkan kansızlık tablosu tıpkı biçimde mi yorumlanıyor?

Kansızlık tanısı her iki cins için belirtilen hemoglobin kıymetlerinin altında olmasıdır. Belirtiler de benzeridir. Kansızlık erkeklerde daha az görüldüğünden erkek kansızlıklarında önemli hastalıklar açısından ileri tetkiklere daha çok gereksinim duyulabilir.

Kan yapan besinler var mı? Bunların kan imaline katkısı ne ölçüde oluyor? Yalnızca bunları tüketerek kansızlığı gidermek mümkün mü?

Özellikle demir ve B vitaminlerinin eksikliğine bağlı anemilerde beslenme düzenlenmesi çok kıymetli. Demir, et yeşil zerzevat, üzüm, pekmez, fındık fıstık üzere besinlerde bulunur. Et, süt yumurta üzere besinlerde B12; baklagiller ve yeşil sebzelerde ise folat (folik asit) daha çoktur. Tüm kansızlıklar sadece beslenmeyle düzeltilemez. İleri anemiler ve özel tedavi gerektiren anemi cinslerinde tabip tarafından verilen, eksik olan vitamin ve elementleri içeren ilaçlar kullanılır. Öteki kansızlığa neden olan kanama, hücrelerin erimesi üzere nedenler için de doktora başvurmak gerekiyor.

Bilmeden yaptığımız yanlışlar, dikkat etmediğimiz birtakım ayrıntılar kansızlığa yol açabilir mi?

Tek istikametli beslenme en sık görülen anemi nedeni; et yüklü beslenmek ya da tam zıddı et eseri tüketmemek üzere. Vejeteryan ve veganlar kesinlikle kendi beslenme rejimlerinde demir ve B12 eksikliği tarafından destekleyici besinleri ihmal etmemeliler. Gerekirse destek besin kullanabilirler. Bedende uzun süren kanamaların (şiddetli adet kanamaları, hemoroid kanamaları gibi) kansızlığa yol açabileceği de unutulmamalı.

Gelişigüzel demir desteği kullanımına başvuranlar da oluyor. Bu bahisteki ikazınız ne olur?

Rastgele yapılan demir destekleri bedende demir birikimine yol açabilir. Bu durum birtakım sıhhat sorunlarına neden olur. En sık 1-2 bardak çayla anemi olması (aslında ağır çay tüketimi günde 8-10 bardak ve üstü olup, demir eksikliği mümkünlüğünü artırır) ve süt eserlerinin kansızlığı artırdığı efsanelerini duyuyoruz. Biz o an emilimini etkilediği için demir ilaçları ile birebir anda süt ve süt eseri alınmamasını öneririz. Yoksa bu kıymetli besin öğeleri gün içerisinde başka vakitlerde tüketilebilir ve kansızlığa da neden olmaz.