Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD ziyareti sonunda New York’ta Türkevi’nde gazetecilerin sorularını yanıtladı. Putin’in kısmi seferberlik ilanıyla ilgili konuşan Erdoğan, Ukrayna-Rusya ortasında gerçekleşen esir takasına da değindi.
Yunan Bakan’ın “‘İstanbul’da bir devir sayıları 100 bini geçen Rum topluluğu bugün nasıl 5 binin altına düşüyor evvel bunu anlatsınlar” kelamlarına karşılık veren Erdoğan, “Biz kendi devrimiz içerisinde hiçbir Rum’u ülkemizden sürmedik. Ancak onların şu anda Batı Trakya’da bizim vatandaşlarımıza, soydaşlarımıza yaptıkları zulmün haddi hesabı yok” diyerek reaksiyon gösterdi.
TOKİ’den mesken alanlara yeni bir müjde veren Erdoğan kampanyaya başvuranların sayısını da açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları şöyle; Birleşmiş Milletler 77. Genel Konseyi genel görüşmelerine katılmak üzere gerçekleştirdiğimiz New York ziyaretimizi tamamladık. Hamdolsun son derece verimli, ağır bir ziyaret oldu. Çeşitli vesilelerle Amerika’daki vatandaşlarımızla bir ortaya gelmeye özellikle kıymet verdik. Burada faaliyet gösteren Türk sivil toplum kuruluşu temsilcileriyle buluştuk, hasbihal ettik. Türk-Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi tarafından organize edilen yemekte vatandaşlarımızla kucaklaştık. Tüm temaslarımda vatandaşlarımızın 2023 seçimlerini coşkuyla beklediklerini müşahede etmekten büyük bir memnunluk duydum.
“ATILIMLARIMIZ BİR ÇOK ÜLKE TARAFINDAN İLGİ VE GIPTAYLA İZLENMEKTEDİR”
Pazartesi günü Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından düzenlenen Eğitimin Dönüştürülmesi Zirvesi’ne iştirak ettim. Bu kapsamda Türkiye’de eğitim öğretimde yaşanan dönüşümü dünya başkanlarıyla paylaştım. Eğitim alanında bugüne kadar attığımız ihtilal niteliğindeki adımları, önümüzdeki periyoda yönelik taahhütleri anlattım. Atılımlarımız birçok ülke tarafından ilgi ve gıptayla izlenmektedir.
Bu yılki Genel Şura genel görüşmeleri “İç İçe Geçmiş Sınamalara Dönüştürücü Tahliller İçin Dönüm Noktası” teması altında yapıldı. Dünyamızda değerli gelişmelerin, özellikle iktisat, besin ve güç üzere alanlarda önemli sınamaların yaşandığı bir devirde bu Genel Şura gerçekleştirildi. Bu toplantı Ukrayna-Rusya savaşının akabinde yapılan birinci Genel Heyet olması bakımından da farklı bir kıymet taşıyor. Genel Kurul’a, görüşmelerin birinci gününde altıncı konuşmacı olarak hitap ettim. Konuşmamda memleketler arası barış ve güvenliği direkt ilgilendiren problemler hakkındaki görüşlerimizi ortaya koydum. Birebir biçimde yaşanan adaletsizliklere, eşitsizliklere dünyanın kayıtsız kalma lüksünün artık kalmadığına dikkat çektim.
SETA tarafından düzenlenen aktiflikte ABD’li niyet kuruluşu temsilcileriyle bir yuvarlak masa toplantısı icra ettik. Burada da benzeri görüşlerimi mevcut gelişmeler ışığında Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada ne kadar değerli bir rol oynadığını bilhassa vurgulayarak tekrarladım. Kendilerinin de Türkiye’nin kritik rolünü ziyadesiyle müdrik olduklarını gördüm.
NEW YORK’TAKİ TEMASLAR
Sayın Biden tarafından düzenlenen resepsiyona da iştirak ettim. Akabinde da TAİK ve DEİK tarafından ABD iş dünyasının temsilcilerinin iştirakiyle düzenlenen aktifliğe katıldım. Bu toplantıda iştirakçilerle Türkiye iktisadı, Türkiye’ye yatırım imkanları ve ikili ekonomik ilgilerimiz hakkında fikir alışverişinde bulunduk.
Tabii Birleşmiş Milletler Genel Konseyi genel görüşmeleri çok sayıda ikili görüşme ve temasa da imkân sağlıyor. Ziyaretimiz vesilesiyle Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri yanında kimi devlet ve hükümet liderleriyle ikili görüşmeler gerçekleştirdik. Devlet Lideri seviyesinde Libya, Guatemala, Finlandiya, Kırgızistan ve Avusturya başkanlarıyla bir ortaya geldim. Gürcistan, Almanya, İspanya, Japonya, Lübnan ve Birleşik Krallık başbakanlarını kabul ettim. Genel Şura hitabımın akabinde da birebir binada Katar Buyruğu, Kazakistan, Kore Cumhuriyeti cumhurbaşkanları ve Bangladeş başbakanıyla sohbet ettik. Bunlardan Birleşik Krallık, Japonya, İsrail ve Guatemala başkanlarıyla birinci sefer yüz yüze görüşme fırsatı bulmuş olduk. Ayrıyeten ABD Kongresinin üç başka üyesini, FIFA Başkanı’nı ve Dünya Yahudi Kongresi Başkanı’nı kabul ettim.
Açılışını geçen sene gerçekleştirdiğimiz Türkevi binamız, görüşmelerimize konut sahipliği yaptı. Buradaki Türkevi nitekim çalışmalarımızın hoş bir sonucu oldu. Hamdolsun Amerika’da Birleşmiş Milletlerin tam karşısında bu türlü bir Türkevi’ne sahip olmak Allah’ın bize bir lütfu. Biz esbaba tevessül ettik, sonucunu de aldık. Artık de burada bütün önderlerle yaptığımız görüşmelerle çalışmalarımızın sonucunu görüyoruz.
New York’ta gerçekleştirdiğim temasların milletlerarası gündemde ülkemiz açısından kıymet taşıyan hususlarda mevcut tartışmalara katkı sağladığına inanıyorum. İstişarelerimiz ve görüşmelerimiz, bu bahislere ait tavır ve önceliklerimizin memleketler arası toplumun dikkatine getirilmesi bakımından çok çok faydalı oldu.
Türkiye’nin bölgesel ve global problemler konusundaki görüşlerinin giderek daha geniş bir etrafta takviye bulmaya başladığını görüyoruz. Medya ve entelektüel çevrelerdeki tartışmalar yanında her Birleşmiş Milletler Genel Konseyinde bizimle emsal görüşleri lisana getiren önderlerin sayısı artıyor. İnşallah büyük ve güçlü Türkiye’nin inşası sürecinde aralık kat ettikçe global barışa, huzura, refaha olan katkımız daha da çoğalacaktır.
SORU-CEVAP
PUTİN’İN KISMİ SEFERBERLİK İLANI
- Rusya Devlet Lideri Putin kısmi seferberlik ilan etti; “Batı Rusya’yı bölmeyi hedefliyor, bu türlü bir durumda biz de her türlü silahı kullanırız” halinde bir açıklama yaptı. Bölgede tansiyon tekrar yükselmeye başladı. Siz Amerikan PBS televizyonuna verdiğiniz röportajda “Putin’in de aslında bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içinde olduğunu anladım” demiştiniz. Birleşmiş Milletler Genel Şurasında kıymetli bir açıklama yaptınız ve “Her iki tarafa da krizden onurlu çıkış imkânı verecek makul ve adil uygulanabilir bir diplomatik tahlili beraberce bulmalıyız” diye dünyaya seslendiniz. Siz her seferinde “Dünya beşten büyüktür” diyerek aslında daha tesirli bir Birleşmiş Milletler kurumunun gerekliliğini de daima lisana getiriyorsunuz. Aslında yaşanan tüm bu süreç Birleşmiş Milletler için de bir sınama. Bu hatırlatmaların akabinde sorum şöyle; taraflara nasıl bir onurlu çıkış sağlanabilir? Putin’in bu yeni açıklamaları sizi şaşırttı mı? Son gelişmelerle ilgili değerlendirmenizi rica edeceğim.
Bu savaşın her iki ülke halkına, bölgeye, dünyaya ödettiği bedeller ortada. Hiç kimse bu bedeli daha da artırma anlayışında olmamalı. Lakin biz attığımız adımlarla bir noktada memnunuz. Örneğin rehinelerin değişimi konusunda bugün adımlar atıldı. Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yürüttüğüm diplomasi trafiği sonucunda Rusya ve Ukrayna ortasında 200 savaş esirinin mübadelesi bugün gerçekleşti. Türkiye’nin arabuluculuğunda gerçekleşen bu esir mübadelesi savaşın sonlandırılması yolunda değerli bir adım. Rusya ve Ukrayna ortasında barışın tesisine yönelik uğraşlarımız devam ediyor. Esir mübadelesine imkân verdikleri için Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’e teşekkür ediyorum.
UKRAYNA-RUSYA ORTASINDAKİ REHİNE TAKASI
Bu süreçte uğraş gösteren bütün arkadaşlarıma da teşekkür ediyorum. Bu gelişme de bizi önemli manada memnun etti. Bu mevzuda gerek Sayın Putin gerek Zelenskiy, her iki taraf da bizim attığımız bu adımı bir yerde kolaylaştırdılar. Şu anda bu süreci ilgili arkadaşlarımız takip ediyor ve karşılıklı olarak da bu rehinelerin takası başlamış vaziyette. Biz Türkiye olarak en başından beri barışın tesisi için uğraş gösterdik. Diplomasiyi her vakit ve her kaidede önemsedik, önemsiyoruz. Memleketler arası hukuk çerçevesinde prensipli ve vicdanlı bir duruş sergiledik. Bölgesel ve global krizlerde arabulucu ve istikrarlaştırıcı bir rol oynayacağımızı söz ettik. Global arabulucu rolümüz ve diplomasideki önder pozisyonumuz bizi daha çok inisiyatif almaya zorluyor.
“BU BİZİ AYRIYETEN ÇOK ÇOK MEMNUN KILIYOR”
Türkiye diyaloğun ve diplomasinin gücüne baştan beri inandı ve bunu da ispatlamaya çalıştı. Türkiye diyaloğun ve diplomasinin gücüne inandığının sonucunu de artık bu rehine mübadelesiyle almış durumda. Bu bizi ayrıyeten çok çok keyifli kılıyor. Başka taraftan, 24 Şubat’tan itibaren her fırsatta Rusya’ya askeri operasyonlarını durdurma ve güçlerini Ukrayna’dan çekme davetinde da bulunduk. En son Semerkant’taki görüşmemizde bunları tekrar tabir ettik. Barış yolunun açılması istikametinde gerek Rusya ve Ukrayna önderleri gerek dünya başkanları nezdinde çeşitli teşebbüslerde bulunduk. Barış ve istikrarı sağlamak için eforlarımızı bundan sonraki süreçte de devam ettireceğiz. Örneğin döner dönmez çabucak tekrar başkanları arayarak telefon diplomasimizi kendileriyle sürdüreceğiz.
“HEPSİNİN BU KANALI ZORLAMASI LAZIM”
Tabii burada tekrar arkadaşlarımın muhataplarıyla diyalogları devam ediyor. Bilhassa Birleşmiş Milletlerin de birebir formda inisiyatif alarak sorunun tahlili için daha fazla gayret göstermesi gerekiyor. Ne yazık ki Birleşmiş Milletler, savaşı sona erdiremediği, akan kanı durduramadığı üzere, savaşın sonucu olarak ortaya çıkan güç ve besin krizlerine bir tahlil de bulamamıştır. Bu mevzuyla ilgili Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin tahıl koridorunun oluşmasındaki gayreti Birleşmiş Milletlere olan inancı biraz olsun tazeledi fakat savaşın sona erdirilmesi istikametinde daha çok gayret gösterilmesi gerektiği de kuşkusuz. Bu yalnızca benim değil tüm dünya önderlerinin ortak çabasıyla olması gereken bir süreç. Hepsinin bu kanalı zorlaması lazım. Yani Sayın Putin’le az yahut çok bir hukuku olanın, kendisiyle bunları görüşmesi ve bu kapıyı zorlaması lazım. Zelenskiy ile de tıpkı biçimde. Yoksa kalkıp da bu başkanlara yönelik çok daha farklı negatif yaklaşımlar sergilemek beklediğimiz sonucu getirmez. Tam bilakis buradaki vefatlar, buradaki tahribat daha da artar diye düşünüyorum.
KKTC’NİN DEVLET OLARAK TANINMASI ÇAĞRISI
- Dün Birleşmiş Milletlerdeki konuşmanız oldukça ses getirdi. Bir sürü başlık vardı; bir tanesi de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile ilgili olandı. Siz KKTC’ye olan ambargonun kaldırılması ve KKTC’nin devlet olarak da tanınması davetinizi bir sefer daha Birleşmiş Milletler Genel Konseyinde yinelediniz ve bu çok ses getirdi. Bu husustaki gelişmelerden bir tanesi de Rusya’nın bir müddet evvel Kıbrıs’a Müslüman bir büyükelçiyi atamasıydı. Bu bir manada jest olarak yorumlanmıştı. Artık Rusya’dan KKTC’ye direkt uçuş olabileceğine dair haberler de yayıldı. Bunun da KKTC’nin tanınmasıyla ilgili çok değerli bir adım olabileceği yorumları yapıldı. Bununla ilgili görüşünüzü sormak isterim. Bundan sonra KKTC’nin tanınmasıyla ilgili somut rastgele bir adım olur mu, öteki ne bekleyebiliriz?
Tabii bizim Kuzey Kıbrıs’a yönelik siyasetimiz belirli. Bu tartışma götürmez. Biz Kuzey Kıbrıs’ı rastgele bir ülke olarak görmüyoruz. Onu biz adeta kendimiz olarak kabullendik, o denli görüyoruz, o denli de göreceğiz. Natürel Rusya Devlet Lideri Putin’le görüşmelerimizde de Kuzey Kıbrıs problemine değindim. Onunla da bu mevzuyu devamlı görüştüm. Ülkemizde konuk ettiğimiz ya da ziyaret ettiğimiz tüm önderlere Kıbrıs’taki haklı uğraşımızı, sıkıntının adil ve kalıcı tahlile kavuşturulmasını tekrar birebir formda daima tekrarladık, daima tabir ettik.
RUSYA’DAN KKTC’YE DİREKT UÇUŞLAR
Rusya’dan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne direkt uçuşlar başlarsa bundan olağan ki memnuniyet duyarız. Buranın çok çok kıymetli olan bir boyutu da şu; malum Rusya’nın turist potansiyeli çok yüksek. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de en değerli gelir kaynaklarından bir tanesi turizm. Turizmde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne bu türlü bir akışın olması inanıyorum ki Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için ekonomik olarak da önemli manada bir sıçramaya vesile olacaktır. Aslında turizme yönelik alt yapısı çok âlâ olan bir ülke pozisyonunda. Bu bahiste alınacak sonuçlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni inşallah çok çok ileri taşıyacaktır. Temenni ediyorum ki önümüzdeki periyotta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin tanınmasıyla çok daha farklı bir gelecek orayı bekliyor olacaktır.
RUSYA-UKRAYNA ORTASINDAKİ TÜRKİYE ARABULUCULUĞU
- Rusya-Ukrayna konusunda “Birleşmiş Milletlerin daha fazla gayret göstermesi lazım” dediniz. Central Park’ta gezdiğinizde karşılaştığınız Ukraynalı vatandaşlar Birleşmiş Milletlere değil size teşekkür ettiler. Aslında iki imaj çok dikkati çekti; biri Şanghay İşbirliği Teşkilatı Zirvesi’nde başkanlarla görüştüğünüz fotoğraf; oburu de Central Park seyahatinizde bilhassa de Ukraynalı vatandaşın teşekkür etmesi… Bu noktada hem Şanghay Zirvesi’nde hem BM’de bulunmuş bir başkan olarak Rusya-Ukrayna denkleminde ve Türkiye’nin yönlendirici halinde değişimler ve gelişimler olur mu? Mesela bir tahıl koridoru sürprizi oldu, Türkiye olmasa yapılamayacaktı, Putin de bunu söyledi. Bu türlü yeni gelişmeler olur mu bu süreçte hem Şanghay hem BM denkleminde?
Her şeyden evvel insan odaklı diplomasimizin karşılığını, dünyanın neresine gidersek gidelim gerek başkanlar gerek halklar nezdinde gerçekten teveccühle görüyorum. Rusya-Ukrayna savaşının başından itibaren bizim tek gayemiz kanın durması, barışın sağlanması oldu. 2014’te Kırım’ın ilhakından bu yana Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve siyasi birliğine olan taahhüdümüzü her vakit lisana getirdik. Ukrayna-Rusya savaşının başından itibaren de Rusya’nın bu noktada attığı adımların haksız olduğunu ve kabul edilemez olduğunu vurguladık.
“ÇABALARIMIZ YALNIZCA BARIŞA YÖNELİKTİR”
Bunu birebir halde biz 2014’te Kırım’la ilgili de tekrar tabir etmiştik, söylemiştik. Siyasi, insani ve teknik alanlarda natürel biz Ukrayna’yı desteklerken diyalog yollarının da açık tutulması için efor harcadık. Yaptığımız ve yapacağımız görüşmeler, eforlarımız yalnızca barışa yöneliktir. Tüm krizlerin, sıkıntıların tahlilinde diplomasinin kullanılmasından yanayız. Alışılmış burada insan hayatının pahalı olduğunu daima işlemek zorundayız. Lakin bunu her iki tarafa da söylemek durumundayız. Bunu Ukrayna tarafına da Rusya tarafına da bu inançla söyledik, söylemeye devam ediyoruz. İnşallah döner dönmez tekrar bu mevzuyu önderlerle görüşmeye devam edeceğiz. Bir an evvel de buralardan sonuç alalım istiyoruz.
BM’DE GÖSTERDİĞİ FOTOĞRAF
- Birleşmiş Milletler Genel Şura konuşmalarınıza daha fazla takviye bulmaya başladığınızı ve diğer başkanların de size benzeri görüşleri lisana getirmeye başladığını söylediniz. Konuşmanızda hem memleketler arası barış için yürüttüğünüz trafikten bahsettiniz hem de Yunanistan’ın Ege’deki tutumunu fotoğraflarla gösterdiniz. Daha sonra önderlerle bir ortaya geldiğinizde konuşmanıza ve gösterdiğiniz fotoğraflara yaklaşımları ne oldu? Bir de görüştüğünüz başkanların hepsine İrtibat Başkanlığının hazırladığı, içinde “Türkiye” isimli bir kitabın da olduğu kitap seti ikram ettiniz. Artık “Türkiye” demeye başladılar mı?
Görüştüğüm başkanların hepsine bu kitap setinden takdim ettim. Çok düzgün hazırlanmış bir çalışma. Ülkemizin isminin Türkiye olarak kullanımında da yabancılar işi bayağı kavradılar. Hatta belirli yerlere artık Türkiye olarak asıyorlar. Bunların hepsi olağan çalışırsanız oluyor, çalışmadan olmuyor. Biz her toplantıya, her görüşmeye, her konuşmaya önemli manada âlâ hazırlanıyoruz, dersimizi âlâ çalışıyoruz ve bu biçimde de başkanların karşısına çıkıyoruz. Buralarda yaklaşımlarımızı destekleyen görsel ve yazılı dokümanlar kullandık, kullanıyoruz. Birleşmiş Milletler Genel Heyetindeki konuşmamızı da çeşitli fotoğraflarla destekleme imkânımız oldu. Bunları sunuma dahil etmek konuşmamıza ayrıyeten bir zenginlik kattı. Gösterdiğim fotoğraflardan biri de Yunan kıyı güvenlik güçlerinin, botlarını batırması sonucu hayatını kaybeden 9 aylık Asım bebek ve 4 yaşındaki Abdülvahap’ın cansız vücutlarının fotoğrafıydı. Gelenler bilhassa daima bunu sordu. Bu yavruların cansız vücutlarının fotoğrafını göstermek suretiyle dünyaya buradan bir insanlık dersi verelim istedik ve bu insanlık dersini de verdiğimize inanıyorum. Doğal özelikle Asım bebek ve Abdülvahap’ın o acı fotoğrafını görüp de etkilenmemek mümkün değil. İşte bunları tüm dünyaya yaymak ve tüm dünyaya bunları kabullendirmek lazım.
“EL KALDIR, EL İNDİR; BU PERİYODU ARTIK KAPATMASI LAZIM BM’NİN”
Tabii bugün Biden’in bilhassa BM Güvenlik Konseyi’yle ilgili yaptığı açıklama haklılığımızı ortaya çıkardı mı? Sonunda dediğimiz noktaya geldiler mi? Artık ‘hem daimî üyeleri artıralım hem süreksiz üyeleri artıralım’ diyorlar. Ancak olağan ben birebir noktada değilim. Ben diyorum ki ‘daimî ve geçici’ olmamalı, tek tip olmalı. Ve büsbütün dönüşümlü üyelik sistemini getirmek lazım. Bu dönüşümlü üyelik sistemiyle burada şu anda 193 üye mi var; bu 193 üyeyi dönüşümlü hale getirmek lazım; 20 ise 20 lakin bu dönüşümlü olmalı. İki yılda bir bunlar dönüşüme tabi olmalı ve bu dönüşüme tabi olmak suretiyle 10-10 formunda bu dönüşüm devam eder ve herkes burada adeta birer daimî üye olarak bir sene yahut iki sene kalır. Zira el kaldır, el indir; bu periyodu artık kapatması lazım BM’nin.
“BU YOL HARİTASI O DENLİ KOLAY KOLAY OLMADI”
Tam bilakis buranın, Güvenlik Konseyi’nin üyeleri burada sahiden önemli manada tesir sahibi olmalı. Bakın şu anda Japonya ‘ben niçin yokum’ diyor. Almanya ‘ben niçin yokum’ diyor. Tıpkı formda biz de Türkiye olarak ‘ben niçin yokum’ diyoruz. Öyleyse bunu çabucak aşmamız lazım ve burada 20 daimî üyenin 10’arlı halde değişimi olabilir ve 10’arlı biçimde olan değişimle birlikte de artık bu 193 ülkenin tamamının buradan nasibini alması lazım. Böylelikle hepsi de ‘benim de burada yetkim var ve ben bu yetkimi kullanıyorum, kullandım’ der. Bunun önünü açmak lazım. Ben buraya da geleceklerine inanıyorum. Biden’ın bugünkü açıklaması aslında bunun bir yol haritası olmuştur ve bu yol haritası o denli kolay kolay olmadı. Artık ‘Dünya 5’ten büyüktür’ derken yahut ‘Daha adil bir dünya mümkün’ derken, işte buralardan buraya geldik. Ve ben bunu da başaracağımıza inanıyorum.
YUNAN BAKAN’IN ‘İSTANBUL’DAKİ RUM TOPLULUĞU’ AÇIKLAMASINA YANIT
- “Sizin Birleşmiş Milletlerde yapmış olduğunuz konuşmaya karşılık Yunanistan Dışişleri Bakanı bir açıklama yaptı. ‘İstanbul’da bir periyot sayıları 100 bini geçen Rum topluluğu bugün nasıl 5 binin altına düşüyor evvel bunu anlatsınlar’ formunda bir ithamda bulundu. Yunanistan Başbakanı da bir yandan gerginlik yaratan açıklamalar yaparken bir yandan da sizinle her vakit görüşmeye hazır olduğunu söylüyor. Sizin görüşmeme konusundaki tutumunuz devam edecek mi? Yunan Dışişleri Bakanı hakkındaki görüşleriniz nelerdir?”
Tabii Yunan Dışişleri Bakanıyla ilgili olarak çok fazla söyleyecek kelamım olamaz, benim muhatabım değil. O konuşacaksa bizim Mevlüt Bey’le görüşsün, onla konuşsun. Ancak Sayın Başbakan ne yazık ki bir kez Türkiye ile kendi durumlarını bilmiyor. Biz Türkiye’de Rum nüfusunun azalmasından yana olan bir iktidar olmadık. Tam tersine, örneğin ben Bozcaada’da, Gökçeada’da gezdiğim vakit orada yaşayan çok az sayıda Rum vatandaşlarımıza daima sormuşumdur; ‘Nerede senin çocukların?’ ‘Amerika’da’ dedi. ‘Getirin, burada yaşasınlar’ dedim. ‘Çocuğumu Amerika’dan getiremiyorum’ dedi. Bu neyi gösteriyor? Demek ki onun Türkiye’de yaşama diye bir isteği, kaygısı yok. Olsa, bizim kapımız açık. O çocuğa biz şayet vatandaşlığı yoksa vatandaşlık da verirdik. Hatta bir defasında çok da manidardı, birinin bir Türk kızıyla evlenmesine ailesi müsaade etmemiş; ‘Benden yardım isterseniz, ben uğraş edeyim’ dedim.
“HER VAKİT KAPIMIZ AÇIK, VATANDAŞLIK DA VERİRİZ”
Bir de şu var. Sen Sinod Meclisi’nin aşikâr sayıda meclis üyelerinin olması lazım. Sen Sinod Meclisi 7’ye düşmüştü. Belirli sayıya sahip olmadığı için ben Patrik Bartholomeos’a dedim ki ‘Dışardan sen papazları getir, ben bunlara vatandaşlık vereyim, zira Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması lazım ve böylelikle Sen Sinod Meclisi’ni tamamlamış ol.’ O denli tamamladılar. Fakat doğal bu Yunan Dışişleri Bakanının bunlardan falan haberi yok. Bunlar uzayda dolaşıyor. Bizim her vakit için kapımız açık, vatandaşlık da veririz. Biz kendi periyodumuz içerisinde hiçbir Rum’u ülkemizden sürmedik. Lakin onların şu anda Batı Trakya’da bizim vatandaşlarımıza, soydaşlarımıza yaptıkları zulmün haddi hesabı yok. Son devirlerde bizim oradaki din adamlarımızın atamalarını bile kendileri yapmak istiyorlar. Sen ne anlarsın bizim din adamının durumundan, yapısından? Biz bu türlü bir uğraşın içerisinde olduk mu? Biz kalkıp da buradaki papazların atamasını vesairesini yaptık mı? Hayır.
ABD İLE F-16 GÖRÜŞMELERİ
- F-16 alımı konusunda ABD ile görüşmeler sürüyor. Parlamenterler parlamenterlerle, askerler askerle görüşüyor. F-16 konusunda son durum nedir? F-16 için yapılan görüşmeler, F-35’in de önünü açar mı?
Biz şu anda F-16 satın almakla ilgileniyoruz. Sayın Biden’la bu mevzuda olumlu görüşmeler yapmıştık. Burada Cumhuriyetçi senatörlerle de birtakım görüşmeler yaptım. Bakanımız Hulusi Akar da muhatabıyla görüşmelerini yürütüyor. Hava olumlu istikamette gelişiyor. Temenni ederiz ki bu olumlu hava devam eder. Bir an evvel de bu işten bir sonuç alırız diye düşünüyorum. Doğal Sayın Biden’la resepsiyonda geniş bir görüşme fırsatı bulamadık. Daha sonra telefon diplomasisiyle tahminen bu mevzuları görüşme imkânımız olur. Lakin Ulusal Savunma Bakanımızın, Dışişleri Bakanımızın yapacakları görüşmelerle süreci takip edeceğiz. Gelişmeler şu an prestijiyle olumlu istikamette gidiyor.
PELOSİ’NİN ERMENİSTAN ZİYARETİ
- Güney Kafkasya ile ilgili bir soru sormak istiyorum. Ermeni lobisinin Amerika’daki gücünü biliyoruz. Bu lobinin gücüyle Amerikan Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi Ermenistan’ı ziyaret etti. Bu ziyarette hem Türkiye’yi hem Azerbaycan’ı suçlayan açıklamaları var. Bu ziyaret, Güney Kafkasya’da Karabağ savaşından sonra sağlanan istikrara bir darbe olur mu?
Pelosi’nin bu ziyaretiyle kalkıp da Kafkasya’daki bu gelişmelere darbe vuracak ne mecali var ne cürmü var. Ben inanıyorum ki o birçok yeri de rahatsız etmiştir. Hiç fazla abartmaya falan da gerek yok. Artık biz de kimi hazırlıkları yapıyoruz. Buradan döndükten sonra gereken adımları da atarız. Artık Prag’da Avrupa Siyasi Topluluğu Doruğu var. Şu anda Prag’daki tepeye katılıp katılmama üzere bir kıymetlendirme içindeyiz. Prag’daki tepeye katılmamız halinde, Paşinyan’ın oraya gelme durumu var. ‘Orada görüşebilir miyiz?’ diye de bir niyeti olmuş galiba. Tahminen orada kendisiyle bu bahisleri ayrıyeten bir görüşme durumumuz olabilir. Ama natürel bu mevzularla ilgili Kafkasya’da bizim de birtakım ataklarımız olacak. Onun da şimdilik yalnızca planlama süreci içerisindeyiz. Sayın İlham Aliyev kardeşimizle de bunları konuşup, ona nazaran adımlarımızı atacağız.
AB VE ABD’DEN TÜRKİYE’YE YAPTIRIM OLABİLİR Mİ?
- Rusya Federasyonu ile ilgili batılı ülkelerden ambargo ve yaptırımlar bir taraftan genişletilirken, Rusya Federasyonu birçok manada Türkiye’ye çok yakın bir ülke olduğu için bilhassa Türkiye’nin şirketlerinin ve kimi bankalarının kredi kartı kullanımı da dahil olmak üzere yakın mercek altına alındığını görüyoruz gerek Avrupa Birliği gerek ABD tarafından. Bu mevzuda Türkiye’yi biraz köşeye sıkıştıracak, yaptırım atakları üzere bir eğilim kelam konusu olabilir mi? Bu mevzuyu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu kartlarla ilgili bahiste en kıymetli nokta Mir Kart denilen olaydır. Bu Rusya ile bizim ortamızda bir adımdı. Bu mevzu hakkında atacağımız adımların değerlendirmelerini ilgili arkadaşlarımızla yapıyoruz. Ona nazaran adımlarımızı inşallah tekrar atacağız. Alternatifimiz var doğal, o farklı. Fakat bütün sıkıntı, işte bu yaptırımların farklı versiyonları. Bunlar natürel sahiden dostluğa falan yakışmıyor, ekonomik bağlantılarımızın düzenlenmesine yakışmıyor. Biz artık ister istemez ne yapacağız? Alternatifleri ne olabilir; bu alternatifler üzerinde ilgili bakan arkadaşlarım görüşmelerini yapıyorlar. Bu görüşmelerden sonra da İstanbul’da cuma günü inşallah bütün ilgili arkadaşlarımı toplayacağım. Onlarla bir toplantı yapıp, burada da son kararımızı vereceğiz.
TOKİ’DEN MESKEN ALAN VE BORCU DEVAM EDENLER İÇİN YENİ MÜJDE
- İç gündeme yönelik bir sorum olacak. Toplumsal konut projesine başvuranların sayısı artıyor. Semerkant ziyaretinizin sonunda ‘Bu arz kâfi olmayacak, arzı daha da artıracağız, yeni etaplarla bu sayıyı artıracağız’ muştusunu vermiştiniz. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, daha evvel TOKİ’den mesken alan ve borcu devam edenler için de bir müjde olduğunu açıkladı. Bunun ayrıntılarını öğrenebilir miyiz?
Cumhuriyet tarihinin en geniş, en kapsamlı konut kampanyasını başlatmış olmaktan büyük bir memnuniyet duyuyoruz. Ekim ayı sonuna kadar süreceğini söz ettiğimiz müracaatlara birinci gün 1 milyon talep gelmişti. Şu anda 5 milyona yaklaştı. Bilhassa gençlerimiz projeyi önemli manada sahiplendi. Kampanyaya gösterilen teveccüh aslında vatandaşımızın devletine olan inancının bir işaretidir. Devlete güvendiği için de buna bu türlü ilgi gösteriyor. Alışılmış burada 422 milyar lirayı aşan bir yatırım bedelinden, 200 binden fazla yeni istihdamdan, 250 alt dalı ilgilendiren bir ekonomik hareketlilikten bahsediyoruz. Böylesine dev bir yatırım çarpan tesiriyle çok daha büyük bir ekonomik hareketliliğe yer hazırlıyor. Bilhassa bir müddettir istikrarsız görünüm sergileyen kira ve konut fiyatlarının da makul düzeylere düşmesini bekliyoruz; bu olacak, bundan hiç kuşkum yok. Tüm bunlara karşın muhalefet tarafının projeyi eleştirmek için gösterdiği çabası anlamakta zorlanıyoruz.
“YIL SONUNU FALAN BEKLEMEYECEĞİZ”
Esasen muhalefet ile bizim ortamızda şöyle açık net bir fark var; biz kaygılıyız, inanın bunların sıkıntısı yok. Bunlar öbür yerlerde, işleri güçleri alavere dalavere. Bizim tek kederimiz var, o da millet. Bunlar ise illet. Biz hiçbir fark gözetmeksizin her bir insanımızın huzuru ve refahı için koşturuyoruz. Yalnızca kaygılı değil, tıpkı vakitte milletimize bu imkanları sağlamakla da sorumlu olduğumuzu devamlı söz ettik, hala da ediyoruz. Toplumsal konut projesi üzere güzel bir adımda bile suyu bulandırmaya, bununla yetinmeyip millete hakaret etmeye çalışanların bir kederi de sorumluluğu da yok. O denli yahut bu türlü biz bunu başardığımızı göstereceğiz. Bir kez 81 vilayetimizin tamamında yaşayanlara bizim bu konutları teslim etmemiz bunlara en hoş karşılık olacak. Artık bu birinci etapta attığımız adım. O denli yıl sonunu falan beklemeyeceğiz.
“BU İŞİN İKİNCİ ETABINI BAŞLATACAĞIZ”
Ben Murat Bey’e de tabir ettim, o denli yıl sonunu falan bekleyecek vaktimiz yok. Çabucak Anadolu’dan başlamak üzere bir kere temelleri atmaya başlayalım küçükten büyüğe. Oradan da Ankara, İstanbul, İzmir, Konya, Kayseri vesaire buralara yanlışsız işi genişleteceğiz. Olağan bunlar kurdukları masaya, yabancı büyükelçilerden terör örgütleri yandaşlarına kadar herkesi toplayıp bir tek milleti dışarda bırakmak suretiyle sonuç alacaklarını zannediyorlar fakat yok… Bir şey daha söyledim; biz artık bu adımı atmakla birlikte, seçimden sonra da bu işin ikinci etabını başlatacağız. Bunlar ikinci etabı da duyunca olağan düzgünce rahatsız oldular.
Çalış sen de yap ancak senin o denli bir kaygının yok. Biz muhalefete yalnızca diyoruz ki ‘siz gelin, bizi izlemeye devam edin.’ Lakin bunlar seyirci olmayı da bilmiyor. Bizim durumumuz bu noktada çok çok farklı. İnşallah biz öncelikle 250 bin, akabinde bir 250 bin daha olmak üzere toplamda 500 bin konutluk bu projeyi de milletimizin hizmetine sunarak farkımızı bir defa daha ortaya koyacağız. Doğal bir taraftan da emlakı yetiştireceğiz.
“YÜZDE 25 PEŞİN ÖDEME İNDİRİMİ KAMPANYASI BAŞLATIYORUZ”
250 bin konut hedefli arsayı da hazırlayacağız. Ayrıyeten 50 bin işyeriyle ilgili adımımızı da süratle atıyoruz. İnşallah dükkân sahibi olmak isteyenler de orada olacaklar. Bu vesileyle, TOKİ’den konut alan vatandaşlarımıza da bir müjde vermek istiyorum. TOKİ’den mesken yahut işyeri alıp da geri ödemesi devam eden vatandaşlarımız için yüzde 25 peşin ödeme indirimi kampanyası başlatıyoruz. Borcun tamamını kapatamayacak olanlar ise bakiyesinin yüzde 25’inden az olmamak koşuluyla, yapabildikleri kadar ödemeye yüzde 25 indirim alabilecek. Bu kampanyadan, geri ödeme taksitleri 2021 yılı haziran ayı sonuna kadar başlamış olan konut ve işyeri alıcıları faydalanabilecek. Kampanya bugün başlayacak ve 19 Ekim tarihine kadar sürecek. Orada da inşallah kolaylaştırıcı olacağız.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD ziyareti sonunda New York’ta Türkevi’nde gazetecilerin sorularını yanıtladı. Putin’in kısmi seferberlik ilanıyla ilgili konuşan Erdoğan, Ukrayna-Rusya ortasında gerçekleşen esir takasına da değindi.
Yunan Bakan’ın “‘İstanbul’da bir devir sayıları 100 bini geçen Rum topluluğu bugün nasıl 5 binin altına düşüyor evvel bunu anlatsınlar” kelamlarına karşılık veren Erdoğan, “Biz kendi devrimiz içerisinde hiçbir Rum’u ülkemizden sürmedik. Ancak onların şu anda Batı Trakya’da bizim vatandaşlarımıza, soydaşlarımıza yaptıkları zulmün haddi hesabı yok” diyerek reaksiyon gösterdi.
TOKİ’den mesken alanlara yeni bir müjde veren Erdoğan kampanyaya başvuranların sayısını da açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları şöyle; Birleşmiş Milletler 77. Genel Konseyi genel görüşmelerine katılmak üzere gerçekleştirdiğimiz New York ziyaretimizi tamamladık. Hamdolsun son derece verimli, ağır bir ziyaret oldu. Çeşitli vesilelerle Amerika’daki vatandaşlarımızla bir ortaya gelmeye özellikle kıymet verdik. Burada faaliyet gösteren Türk sivil toplum kuruluşu temsilcileriyle buluştuk, hasbihal ettik. Türk-Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi tarafından organize edilen yemekte vatandaşlarımızla kucaklaştık. Tüm temaslarımda vatandaşlarımızın 2023 seçimlerini coşkuyla beklediklerini müşahede etmekten büyük bir memnunluk duydum.
“ATILIMLARIMIZ BİR ÇOK ÜLKE TARAFINDAN İLGİ VE GIPTAYLA İZLENMEKTEDİR”
Pazartesi günü Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından düzenlenen Eğitimin Dönüştürülmesi Zirvesi’ne iştirak ettim. Bu kapsamda Türkiye’de eğitim öğretimde yaşanan dönüşümü dünya başkanlarıyla paylaştım. Eğitim alanında bugüne kadar attığımız ihtilal niteliğindeki adımları, önümüzdeki periyoda yönelik taahhütleri anlattım. Atılımlarımız birçok ülke tarafından ilgi ve gıptayla izlenmektedir.
Bu yılki Genel Şura genel görüşmeleri “İç İçe Geçmiş Sınamalara Dönüştürücü Tahliller İçin Dönüm Noktası” teması altında yapıldı. Dünyamızda değerli gelişmelerin, özellikle iktisat, besin ve güç üzere alanlarda önemli sınamaların yaşandığı bir devirde bu Genel Şura gerçekleştirildi. Bu toplantı Ukrayna-Rusya savaşının akabinde yapılan birinci Genel Heyet olması bakımından da farklı bir kıymet taşıyor. Genel Kurul’a, görüşmelerin birinci gününde altıncı konuşmacı olarak hitap ettim. Konuşmamda memleketler arası barış ve güvenliği direkt ilgilendiren problemler hakkındaki görüşlerimizi ortaya koydum. Birebir biçimde yaşanan adaletsizliklere, eşitsizliklere dünyanın kayıtsız kalma lüksünün artık kalmadığına dikkat çektim.
SETA tarafından düzenlenen aktiflikte ABD’li niyet kuruluşu temsilcileriyle bir yuvarlak masa toplantısı icra ettik. Burada da benzeri görüşlerimi mevcut gelişmeler ışığında Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada ne kadar değerli bir rol oynadığını bilhassa vurgulayarak tekrarladım. Kendilerinin de Türkiye’nin kritik rolünü ziyadesiyle müdrik olduklarını gördüm.
NEW YORK’TAKİ TEMASLAR
Sayın Biden tarafından düzenlenen resepsiyona da iştirak ettim. Akabinde da TAİK ve DEİK tarafından ABD iş dünyasının temsilcilerinin iştirakiyle düzenlenen aktifliğe katıldım. Bu toplantıda iştirakçilerle Türkiye iktisadı, Türkiye’ye yatırım imkanları ve ikili ekonomik ilgilerimiz hakkında fikir alışverişinde bulunduk.
Tabii Birleşmiş Milletler Genel Konseyi genel görüşmeleri çok sayıda ikili görüşme ve temasa da imkân sağlıyor. Ziyaretimiz vesilesiyle Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri yanında kimi devlet ve hükümet liderleriyle ikili görüşmeler gerçekleştirdik. Devlet Lideri seviyesinde Libya, Guatemala, Finlandiya, Kırgızistan ve Avusturya başkanlarıyla bir ortaya geldim. Gürcistan, Almanya, İspanya, Japonya, Lübnan ve Birleşik Krallık başbakanlarını kabul ettim. Genel Şura hitabımın akabinde da birebir binada Katar Buyruğu, Kazakistan, Kore Cumhuriyeti cumhurbaşkanları ve Bangladeş başbakanıyla sohbet ettik. Bunlardan Birleşik Krallık, Japonya, İsrail ve Guatemala başkanlarıyla birinci sefer yüz yüze görüşme fırsatı bulmuş olduk. Ayrıyeten ABD Kongresinin üç başka üyesini, FIFA Başkanı’nı ve Dünya Yahudi Kongresi Başkanı’nı kabul ettim.
Açılışını geçen sene gerçekleştirdiğimiz Türkevi binamız, görüşmelerimize konut sahipliği yaptı. Buradaki Türkevi nitekim çalışmalarımızın hoş bir sonucu oldu. Hamdolsun Amerika’da Birleşmiş Milletlerin tam karşısında bu türlü bir Türkevi’ne sahip olmak Allah’ın bize bir lütfu. Biz esbaba tevessül ettik, sonucunu de aldık. Artık de burada bütün önderlerle yaptığımız görüşmelerle çalışmalarımızın sonucunu görüyoruz.
New York’ta gerçekleştirdiğim temasların milletlerarası gündemde ülkemiz açısından kıymet taşıyan hususlarda mevcut tartışmalara katkı sağladığına inanıyorum. İstişarelerimiz ve görüşmelerimiz, bu bahislere ait tavır ve önceliklerimizin memleketler arası toplumun dikkatine getirilmesi bakımından çok çok faydalı oldu.
Türkiye’nin bölgesel ve global problemler konusundaki görüşlerinin giderek daha geniş bir etrafta takviye bulmaya başladığını görüyoruz. Medya ve entelektüel çevrelerdeki tartışmalar yanında her Birleşmiş Milletler Genel Konseyinde bizimle emsal görüşleri lisana getiren önderlerin sayısı artıyor. İnşallah büyük ve güçlü Türkiye’nin inşası sürecinde aralık kat ettikçe global barışa, huzura, refaha olan katkımız daha da çoğalacaktır.
SORU-CEVAP
PUTİN’İN KISMİ SEFERBERLİK İLANI
- Rusya Devlet Lideri Putin kısmi seferberlik ilan etti; “Batı Rusya’yı bölmeyi hedefliyor, bu türlü bir durumda biz de her türlü silahı kullanırız” halinde bir açıklama yaptı. Bölgede tansiyon tekrar yükselmeye başladı. Siz Amerikan PBS televizyonuna verdiğiniz röportajda “Putin’in de aslında bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içinde olduğunu anladım” demiştiniz. Birleşmiş Milletler Genel Şurasında kıymetli bir açıklama yaptınız ve “Her iki tarafa da krizden onurlu çıkış imkânı verecek makul ve adil uygulanabilir bir diplomatik tahlili beraberce bulmalıyız” diye dünyaya seslendiniz. Siz her seferinde “Dünya beşten büyüktür” diyerek aslında daha tesirli bir Birleşmiş Milletler kurumunun gerekliliğini de daima lisana getiriyorsunuz. Aslında yaşanan tüm bu süreç Birleşmiş Milletler için de bir sınama. Bu hatırlatmaların akabinde sorum şöyle; taraflara nasıl bir onurlu çıkış sağlanabilir? Putin’in bu yeni açıklamaları sizi şaşırttı mı? Son gelişmelerle ilgili değerlendirmenizi rica edeceğim.
Bu savaşın her iki ülke halkına, bölgeye, dünyaya ödettiği bedeller ortada. Hiç kimse bu bedeli daha da artırma anlayışında olmamalı. Lakin biz attığımız adımlarla bir noktada memnunuz. Örneğin rehinelerin değişimi konusunda bugün adımlar atıldı. Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yürüttüğüm diplomasi trafiği sonucunda Rusya ve Ukrayna ortasında 200 savaş esirinin mübadelesi bugün gerçekleşti. Türkiye’nin arabuluculuğunda gerçekleşen bu esir mübadelesi savaşın sonlandırılması yolunda değerli bir adım. Rusya ve Ukrayna ortasında barışın tesisine yönelik uğraşlarımız devam ediyor. Esir mübadelesine imkân verdikleri için Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’e teşekkür ediyorum.
UKRAYNA-RUSYA ORTASINDAKİ REHİNE TAKASI
Bu süreçte uğraş gösteren bütün arkadaşlarıma da teşekkür ediyorum. Bu gelişme de bizi önemli manada memnun etti. Bu mevzuda gerek Sayın Putin gerek Zelenskiy, her iki taraf da bizim attığımız bu adımı bir yerde kolaylaştırdılar. Şu anda bu süreci ilgili arkadaşlarımız takip ediyor ve karşılıklı olarak da bu rehinelerin takası başlamış vaziyette. Biz Türkiye olarak en başından beri barışın tesisi için uğraş gösterdik. Diplomasiyi her vakit ve her kaidede önemsedik, önemsiyoruz. Memleketler arası hukuk çerçevesinde prensipli ve vicdanlı bir duruş sergiledik. Bölgesel ve global krizlerde arabulucu ve istikrarlaştırıcı bir rol oynayacağımızı söz ettik. Global arabulucu rolümüz ve diplomasideki önder pozisyonumuz bizi daha çok inisiyatif almaya zorluyor.
“BU BİZİ AYRIYETEN ÇOK ÇOK MEMNUN KILIYOR”
Türkiye diyaloğun ve diplomasinin gücüne baştan beri inandı ve bunu da ispatlamaya çalıştı. Türkiye diyaloğun ve diplomasinin gücüne inandığının sonucunu de artık bu rehine mübadelesiyle almış durumda. Bu bizi ayrıyeten çok çok keyifli kılıyor. Başka taraftan, 24 Şubat’tan itibaren her fırsatta Rusya’ya askeri operasyonlarını durdurma ve güçlerini Ukrayna’dan çekme davetinde da bulunduk. En son Semerkant’taki görüşmemizde bunları tekrar tabir ettik. Barış yolunun açılması istikametinde gerek Rusya ve Ukrayna önderleri gerek dünya başkanları nezdinde çeşitli teşebbüslerde bulunduk. Barış ve istikrarı sağlamak için eforlarımızı bundan sonraki süreçte de devam ettireceğiz. Örneğin döner dönmez çabucak tekrar başkanları arayarak telefon diplomasimizi kendileriyle sürdüreceğiz.
“HEPSİNİN BU KANALI ZORLAMASI LAZIM”
Tabii burada tekrar arkadaşlarımın muhataplarıyla diyalogları devam ediyor. Bilhassa Birleşmiş Milletlerin de birebir formda inisiyatif alarak sorunun tahlili için daha fazla gayret göstermesi gerekiyor. Ne yazık ki Birleşmiş Milletler, savaşı sona erdiremediği, akan kanı durduramadığı üzere, savaşın sonucu olarak ortaya çıkan güç ve besin krizlerine bir tahlil de bulamamıştır. Bu mevzuyla ilgili Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin tahıl koridorunun oluşmasındaki gayreti Birleşmiş Milletlere olan inancı biraz olsun tazeledi fakat savaşın sona erdirilmesi istikametinde daha çok gayret gösterilmesi gerektiği de kuşkusuz. Bu yalnızca benim değil tüm dünya önderlerinin ortak çabasıyla olması gereken bir süreç. Hepsinin bu kanalı zorlaması lazım. Yani Sayın Putin’le az yahut çok bir hukuku olanın, kendisiyle bunları görüşmesi ve bu kapıyı zorlaması lazım. Zelenskiy ile de tıpkı biçimde. Yoksa kalkıp da bu başkanlara yönelik çok daha farklı negatif yaklaşımlar sergilemek beklediğimiz sonucu getirmez. Tam bilakis buradaki vefatlar, buradaki tahribat daha da artar diye düşünüyorum.
KKTC’NİN DEVLET OLARAK TANINMASI ÇAĞRISI
- Dün Birleşmiş Milletlerdeki konuşmanız oldukça ses getirdi. Bir sürü başlık vardı; bir tanesi de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile ilgili olandı. Siz KKTC’ye olan ambargonun kaldırılması ve KKTC’nin devlet olarak da tanınması davetinizi bir sefer daha Birleşmiş Milletler Genel Konseyinde yinelediniz ve bu çok ses getirdi. Bu husustaki gelişmelerden bir tanesi de Rusya’nın bir müddet evvel Kıbrıs’a Müslüman bir büyükelçiyi atamasıydı. Bu bir manada jest olarak yorumlanmıştı. Artık Rusya’dan KKTC’ye direkt uçuş olabileceğine dair haberler de yayıldı. Bunun da KKTC’nin tanınmasıyla ilgili çok değerli bir adım olabileceği yorumları yapıldı. Bununla ilgili görüşünüzü sormak isterim. Bundan sonra KKTC’nin tanınmasıyla ilgili somut rastgele bir adım olur mu, öteki ne bekleyebiliriz?
Tabii bizim Kuzey Kıbrıs’a yönelik siyasetimiz belirli. Bu tartışma götürmez. Biz Kuzey Kıbrıs’ı rastgele bir ülke olarak görmüyoruz. Onu biz adeta kendimiz olarak kabullendik, o denli görüyoruz, o denli de göreceğiz. Natürel Rusya Devlet Lideri Putin’le görüşmelerimizde de Kuzey Kıbrıs problemine değindim. Onunla da bu mevzuyu devamlı görüştüm. Ülkemizde konuk ettiğimiz ya da ziyaret ettiğimiz tüm önderlere Kıbrıs’taki haklı uğraşımızı, sıkıntının adil ve kalıcı tahlile kavuşturulmasını tekrar birebir formda daima tekrarladık, daima tabir ettik.
RUSYA’DAN KKTC’YE DİREKT UÇUŞLAR
Rusya’dan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne direkt uçuşlar başlarsa bundan olağan ki memnuniyet duyarız. Buranın çok çok kıymetli olan bir boyutu da şu; malum Rusya’nın turist potansiyeli çok yüksek. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de en değerli gelir kaynaklarından bir tanesi turizm. Turizmde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne bu türlü bir akışın olması inanıyorum ki Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için ekonomik olarak da önemli manada bir sıçramaya vesile olacaktır. Aslında turizme yönelik alt yapısı çok âlâ olan bir ülke pozisyonunda. Bu bahiste alınacak sonuçlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni inşallah çok çok ileri taşıyacaktır. Temenni ediyorum ki önümüzdeki periyotta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin tanınmasıyla çok daha farklı bir gelecek orayı bekliyor olacaktır.
RUSYA-UKRAYNA ORTASINDAKİ TÜRKİYE ARABULUCULUĞU
- Rusya-Ukrayna konusunda “Birleşmiş Milletlerin daha fazla gayret göstermesi lazım” dediniz. Central Park’ta gezdiğinizde karşılaştığınız Ukraynalı vatandaşlar Birleşmiş Milletlere değil size teşekkür ettiler. Aslında iki imaj çok dikkati çekti; biri Şanghay İşbirliği Teşkilatı Zirvesi’nde başkanlarla görüştüğünüz fotoğraf; oburu de Central Park seyahatinizde bilhassa de Ukraynalı vatandaşın teşekkür etmesi… Bu noktada hem Şanghay Zirvesi’nde hem BM’de bulunmuş bir başkan olarak Rusya-Ukrayna denkleminde ve Türkiye’nin yönlendirici halinde değişimler ve gelişimler olur mu? Mesela bir tahıl koridoru sürprizi oldu, Türkiye olmasa yapılamayacaktı, Putin de bunu söyledi. Bu türlü yeni gelişmeler olur mu bu süreçte hem Şanghay hem BM denkleminde?
Her şeyden evvel insan odaklı diplomasimizin karşılığını, dünyanın neresine gidersek gidelim gerek başkanlar gerek halklar nezdinde gerçekten teveccühle görüyorum. Rusya-Ukrayna savaşının başından itibaren bizim tek gayemiz kanın durması, barışın sağlanması oldu. 2014’te Kırım’ın ilhakından bu yana Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve siyasi birliğine olan taahhüdümüzü her vakit lisana getirdik. Ukrayna-Rusya savaşının başından itibaren de Rusya’nın bu noktada attığı adımların haksız olduğunu ve kabul edilemez olduğunu vurguladık.
“ÇABALARIMIZ YALNIZCA BARIŞA YÖNELİKTİR”
Bunu birebir halde biz 2014’te Kırım’la ilgili de tekrar tabir etmiştik, söylemiştik. Siyasi, insani ve teknik alanlarda natürel biz Ukrayna’yı desteklerken diyalog yollarının da açık tutulması için efor harcadık. Yaptığımız ve yapacağımız görüşmeler, eforlarımız yalnızca barışa yöneliktir. Tüm krizlerin, sıkıntıların tahlilinde diplomasinin kullanılmasından yanayız. Alışılmış burada insan hayatının pahalı olduğunu daima işlemek zorundayız. Lakin bunu her iki tarafa da söylemek durumundayız. Bunu Ukrayna tarafına da Rusya tarafına da bu inançla söyledik, söylemeye devam ediyoruz. İnşallah döner dönmez tekrar bu mevzuyu önderlerle görüşmeye devam edeceğiz. Bir an evvel de buralardan sonuç alalım istiyoruz.
BM’DE GÖSTERDİĞİ FOTOĞRAF
- Birleşmiş Milletler Genel Şura konuşmalarınıza daha fazla takviye bulmaya başladığınızı ve diğer başkanların de size benzeri görüşleri lisana getirmeye başladığını söylediniz. Konuşmanızda hem memleketler arası barış için yürüttüğünüz trafikten bahsettiniz hem de Yunanistan’ın Ege’deki tutumunu fotoğraflarla gösterdiniz. Daha sonra önderlerle bir ortaya geldiğinizde konuşmanıza ve gösterdiğiniz fotoğraflara yaklaşımları ne oldu? Bir de görüştüğünüz başkanların hepsine İrtibat Başkanlığının hazırladığı, içinde “Türkiye” isimli bir kitabın da olduğu kitap seti ikram ettiniz. Artık “Türkiye” demeye başladılar mı?
Görüştüğüm başkanların hepsine bu kitap setinden takdim ettim. Çok düzgün hazırlanmış bir çalışma. Ülkemizin isminin Türkiye olarak kullanımında da yabancılar işi bayağı kavradılar. Hatta belirli yerlere artık Türkiye olarak asıyorlar. Bunların hepsi olağan çalışırsanız oluyor, çalışmadan olmuyor. Biz her toplantıya, her görüşmeye, her konuşmaya önemli manada âlâ hazırlanıyoruz, dersimizi âlâ çalışıyoruz ve bu biçimde de başkanların karşısına çıkıyoruz. Buralarda yaklaşımlarımızı destekleyen görsel ve yazılı dokümanlar kullandık, kullanıyoruz. Birleşmiş Milletler Genel Heyetindeki konuşmamızı da çeşitli fotoğraflarla destekleme imkânımız oldu. Bunları sunuma dahil etmek konuşmamıza ayrıyeten bir zenginlik kattı. Gösterdiğim fotoğraflardan biri de Yunan kıyı güvenlik güçlerinin, botlarını batırması sonucu hayatını kaybeden 9 aylık Asım bebek ve 4 yaşındaki Abdülvahap’ın cansız vücutlarının fotoğrafıydı. Gelenler bilhassa daima bunu sordu. Bu yavruların cansız vücutlarının fotoğrafını göstermek suretiyle dünyaya buradan bir insanlık dersi verelim istedik ve bu insanlık dersini de verdiğimize inanıyorum. Doğal özelikle Asım bebek ve Abdülvahap’ın o acı fotoğrafını görüp de etkilenmemek mümkün değil. İşte bunları tüm dünyaya yaymak ve tüm dünyaya bunları kabullendirmek lazım.
“EL KALDIR, EL İNDİR; BU PERİYODU ARTIK KAPATMASI LAZIM BM’NİN”
Tabii bugün Biden’in bilhassa BM Güvenlik Konseyi’yle ilgili yaptığı açıklama haklılığımızı ortaya çıkardı mı? Sonunda dediğimiz noktaya geldiler mi? Artık ‘hem daimî üyeleri artıralım hem süreksiz üyeleri artıralım’ diyorlar. Ancak olağan ben birebir noktada değilim. Ben diyorum ki ‘daimî ve geçici’ olmamalı, tek tip olmalı. Ve büsbütün dönüşümlü üyelik sistemini getirmek lazım. Bu dönüşümlü üyelik sistemiyle burada şu anda 193 üye mi var; bu 193 üyeyi dönüşümlü hale getirmek lazım; 20 ise 20 lakin bu dönüşümlü olmalı. İki yılda bir bunlar dönüşüme tabi olmalı ve bu dönüşüme tabi olmak suretiyle 10-10 formunda bu dönüşüm devam eder ve herkes burada adeta birer daimî üye olarak bir sene yahut iki sene kalır. Zira el kaldır, el indir; bu periyodu artık kapatması lazım BM’nin.
“BU YOL HARİTASI O DENLİ KOLAY KOLAY OLMADI”
Tam bilakis buranın, Güvenlik Konseyi’nin üyeleri burada sahiden önemli manada tesir sahibi olmalı. Bakın şu anda Japonya ‘ben niçin yokum’ diyor. Almanya ‘ben niçin yokum’ diyor. Tıpkı formda biz de Türkiye olarak ‘ben niçin yokum’ diyoruz. Öyleyse bunu çabucak aşmamız lazım ve burada 20 daimî üyenin 10’arlı halde değişimi olabilir ve 10’arlı biçimde olan değişimle birlikte de artık bu 193 ülkenin tamamının buradan nasibini alması lazım. Böylelikle hepsi de ‘benim de burada yetkim var ve ben bu yetkimi kullanıyorum, kullandım’ der. Bunun önünü açmak lazım. Ben buraya da geleceklerine inanıyorum. Biden’ın bugünkü açıklaması aslında bunun bir yol haritası olmuştur ve bu yol haritası o denli kolay kolay olmadı. Artık ‘Dünya 5’ten büyüktür’ derken yahut ‘Daha adil bir dünya mümkün’ derken, işte buralardan buraya geldik. Ve ben bunu da başaracağımıza inanıyorum.
YUNAN BAKAN’IN ‘İSTANBUL’DAKİ RUM TOPLULUĞU’ AÇIKLAMASINA YANIT
- “Sizin Birleşmiş Milletlerde yapmış olduğunuz konuşmaya karşılık Yunanistan Dışişleri Bakanı bir açıklama yaptı. ‘İstanbul’da bir periyot sayıları 100 bini geçen Rum topluluğu bugün nasıl 5 binin altına düşüyor evvel bunu anlatsınlar’ formunda bir ithamda bulundu. Yunanistan Başbakanı da bir yandan gerginlik yaratan açıklamalar yaparken bir yandan da sizinle her vakit görüşmeye hazır olduğunu söylüyor. Sizin görüşmeme konusundaki tutumunuz devam edecek mi? Yunan Dışişleri Bakanı hakkındaki görüşleriniz nelerdir?”
Tabii Yunan Dışişleri Bakanıyla ilgili olarak çok fazla söyleyecek kelamım olamaz, benim muhatabım değil. O konuşacaksa bizim Mevlüt Bey’le görüşsün, onla konuşsun. Ancak Sayın Başbakan ne yazık ki bir kez Türkiye ile kendi durumlarını bilmiyor. Biz Türkiye’de Rum nüfusunun azalmasından yana olan bir iktidar olmadık. Tam tersine, örneğin ben Bozcaada’da, Gökçeada’da gezdiğim vakit orada yaşayan çok az sayıda Rum vatandaşlarımıza daima sormuşumdur; ‘Nerede senin çocukların?’ ‘Amerika’da’ dedi. ‘Getirin, burada yaşasınlar’ dedim. ‘Çocuğumu Amerika’dan getiremiyorum’ dedi. Bu neyi gösteriyor? Demek ki onun Türkiye’de yaşama diye bir isteği, kaygısı yok. Olsa, bizim kapımız açık. O çocuğa biz şayet vatandaşlığı yoksa vatandaşlık da verirdik. Hatta bir defasında çok da manidardı, birinin bir Türk kızıyla evlenmesine ailesi müsaade etmemiş; ‘Benden yardım isterseniz, ben uğraş edeyim’ dedim.
“HER VAKİT KAPIMIZ AÇIK, VATANDAŞLIK DA VERİRİZ”
Bir de şu var. Sen Sinod Meclisi’nin aşikâr sayıda meclis üyelerinin olması lazım. Sen Sinod Meclisi 7’ye düşmüştü. Belirli sayıya sahip olmadığı için ben Patrik Bartholomeos’a dedim ki ‘Dışardan sen papazları getir, ben bunlara vatandaşlık vereyim, zira Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması lazım ve böylelikle Sen Sinod Meclisi’ni tamamlamış ol.’ O denli tamamladılar. Fakat doğal bu Yunan Dışişleri Bakanının bunlardan falan haberi yok. Bunlar uzayda dolaşıyor. Bizim her vakit için kapımız açık, vatandaşlık da veririz. Biz kendi periyodumuz içerisinde hiçbir Rum’u ülkemizden sürmedik. Lakin onların şu anda Batı Trakya’da bizim vatandaşlarımıza, soydaşlarımıza yaptıkları zulmün haddi hesabı yok. Son devirlerde bizim oradaki din adamlarımızın atamalarını bile kendileri yapmak istiyorlar. Sen ne anlarsın bizim din adamının durumundan, yapısından? Biz bu türlü bir uğraşın içerisinde olduk mu? Biz kalkıp da buradaki papazların atamasını vesairesini yaptık mı? Hayır.
ABD İLE F-16 GÖRÜŞMELERİ
- F-16 alımı konusunda ABD ile görüşmeler sürüyor. Parlamenterler parlamenterlerle, askerler askerle görüşüyor. F-16 konusunda son durum nedir? F-16 için yapılan görüşmeler, F-35’in de önünü açar mı?
Biz şu anda F-16 satın almakla ilgileniyoruz. Sayın Biden’la bu mevzuda olumlu görüşmeler yapmıştık. Burada Cumhuriyetçi senatörlerle de birtakım görüşmeler yaptım. Bakanımız Hulusi Akar da muhatabıyla görüşmelerini yürütüyor. Hava olumlu istikamette gelişiyor. Temenni ederiz ki bu olumlu hava devam eder. Bir an evvel de bu işten bir sonuç alırız diye düşünüyorum. Doğal Sayın Biden’la resepsiyonda geniş bir görüşme fırsatı bulamadık. Daha sonra telefon diplomasisiyle tahminen bu mevzuları görüşme imkânımız olur. Lakin Ulusal Savunma Bakanımızın, Dışişleri Bakanımızın yapacakları görüşmelerle süreci takip edeceğiz. Gelişmeler şu an prestijiyle olumlu istikamette gidiyor.
PELOSİ’NİN ERMENİSTAN ZİYARETİ
- Güney Kafkasya ile ilgili bir soru sormak istiyorum. Ermeni lobisinin Amerika’daki gücünü biliyoruz. Bu lobinin gücüyle Amerikan Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi Ermenistan’ı ziyaret etti. Bu ziyarette hem Türkiye’yi hem Azerbaycan’ı suçlayan açıklamaları var. Bu ziyaret, Güney Kafkasya’da Karabağ savaşından sonra sağlanan istikrara bir darbe olur mu?
Pelosi’nin bu ziyaretiyle kalkıp da Kafkasya’daki bu gelişmelere darbe vuracak ne mecali var ne cürmü var. Ben inanıyorum ki o birçok yeri de rahatsız etmiştir. Hiç fazla abartmaya falan da gerek yok. Artık biz de kimi hazırlıkları yapıyoruz. Buradan döndükten sonra gereken adımları da atarız. Artık Prag’da Avrupa Siyasi Topluluğu Doruğu var. Şu anda Prag’daki tepeye katılıp katılmama üzere bir kıymetlendirme içindeyiz. Prag’daki tepeye katılmamız halinde, Paşinyan’ın oraya gelme durumu var. ‘Orada görüşebilir miyiz?’ diye de bir niyeti olmuş galiba. Tahminen orada kendisiyle bu bahisleri ayrıyeten bir görüşme durumumuz olabilir. Ama natürel bu mevzularla ilgili Kafkasya’da bizim de birtakım ataklarımız olacak. Onun da şimdilik yalnızca planlama süreci içerisindeyiz. Sayın İlham Aliyev kardeşimizle de bunları konuşup, ona nazaran adımlarımızı atacağız.
AB VE ABD’DEN TÜRKİYE’YE YAPTIRIM OLABİLİR Mİ?
- Rusya Federasyonu ile ilgili batılı ülkelerden ambargo ve yaptırımlar bir taraftan genişletilirken, Rusya Federasyonu birçok manada Türkiye’ye çok yakın bir ülke olduğu için bilhassa Türkiye’nin şirketlerinin ve kimi bankalarının kredi kartı kullanımı da dahil olmak üzere yakın mercek altına alındığını görüyoruz gerek Avrupa Birliği gerek ABD tarafından. Bu mevzuda Türkiye’yi biraz köşeye sıkıştıracak, yaptırım atakları üzere bir eğilim kelam konusu olabilir mi? Bu mevzuyu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu kartlarla ilgili bahiste en kıymetli nokta Mir Kart denilen olaydır. Bu Rusya ile bizim ortamızda bir adımdı. Bu mevzu hakkında atacağımız adımların değerlendirmelerini ilgili arkadaşlarımızla yapıyoruz. Ona nazaran adımlarımızı inşallah tekrar atacağız. Alternatifimiz var doğal, o farklı. Fakat bütün sıkıntı, işte bu yaptırımların farklı versiyonları. Bunlar natürel sahiden dostluğa falan yakışmıyor, ekonomik bağlantılarımızın düzenlenmesine yakışmıyor. Biz artık ister istemez ne yapacağız? Alternatifleri ne olabilir; bu alternatifler üzerinde ilgili bakan arkadaşlarım görüşmelerini yapıyorlar. Bu görüşmelerden sonra da İstanbul’da cuma günü inşallah bütün ilgili arkadaşlarımı toplayacağım. Onlarla bir toplantı yapıp, burada da son kararımızı vereceğiz.
TOKİ’DEN MESKEN ALAN VE BORCU DEVAM EDENLER İÇİN YENİ MÜJDE
- İç gündeme yönelik bir sorum olacak. Toplumsal konut projesine başvuranların sayısı artıyor. Semerkant ziyaretinizin sonunda ‘Bu arz kâfi olmayacak, arzı daha da artıracağız, yeni etaplarla bu sayıyı artıracağız’ muştusunu vermiştiniz. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, daha evvel TOKİ’den mesken alan ve borcu devam edenler için de bir müjde olduğunu açıkladı. Bunun ayrıntılarını öğrenebilir miyiz?
Cumhuriyet tarihinin en geniş, en kapsamlı konut kampanyasını başlatmış olmaktan büyük bir memnuniyet duyuyoruz. Ekim ayı sonuna kadar süreceğini söz ettiğimiz müracaatlara birinci gün 1 milyon talep gelmişti. Şu anda 5 milyona yaklaştı. Bilhassa gençlerimiz projeyi önemli manada sahiplendi. Kampanyaya gösterilen teveccüh aslında vatandaşımızın devletine olan inancının bir işaretidir. Devlete güvendiği için de buna bu türlü ilgi gösteriyor. Alışılmış burada 422 milyar lirayı aşan bir yatırım bedelinden, 200 binden fazla yeni istihdamdan, 250 alt dalı ilgilendiren bir ekonomik hareketlilikten bahsediyoruz. Böylesine dev bir yatırım çarpan tesiriyle çok daha büyük bir ekonomik hareketliliğe yer hazırlıyor. Bilhassa bir müddettir istikrarsız görünüm sergileyen kira ve konut fiyatlarının da makul düzeylere düşmesini bekliyoruz; bu olacak, bundan hiç kuşkum yok. Tüm bunlara karşın muhalefet tarafının projeyi eleştirmek için gösterdiği çabası anlamakta zorlanıyoruz.
“YIL SONUNU FALAN BEKLEMEYECEĞİZ”
Esasen muhalefet ile bizim ortamızda şöyle açık net bir fark var; biz kaygılıyız, inanın bunların sıkıntısı yok. Bunlar öbür yerlerde, işleri güçleri alavere dalavere. Bizim tek kederimiz var, o da millet. Bunlar ise illet. Biz hiçbir fark gözetmeksizin her bir insanımızın huzuru ve refahı için koşturuyoruz. Yalnızca kaygılı değil, tıpkı vakitte milletimize bu imkanları sağlamakla da sorumlu olduğumuzu devamlı söz ettik, hala da ediyoruz. Toplumsal konut projesi üzere güzel bir adımda bile suyu bulandırmaya, bununla yetinmeyip millete hakaret etmeye çalışanların bir kederi de sorumluluğu da yok. O denli yahut bu türlü biz bunu başardığımızı göstereceğiz. Bir kez 81 vilayetimizin tamamında yaşayanlara bizim bu konutları teslim etmemiz bunlara en hoş karşılık olacak. Artık bu birinci etapta attığımız adım. O denli yıl sonunu falan beklemeyeceğiz.
“BU İŞİN İKİNCİ ETABINI BAŞLATACAĞIZ”
Ben Murat Bey’e de tabir ettim, o denli yıl sonunu falan bekleyecek vaktimiz yok. Çabucak Anadolu’dan başlamak üzere bir kere temelleri atmaya başlayalım küçükten büyüğe. Oradan da Ankara, İstanbul, İzmir, Konya, Kayseri vesaire buralara yanlışsız işi genişleteceğiz. Olağan bunlar kurdukları masaya, yabancı büyükelçilerden terör örgütleri yandaşlarına kadar herkesi toplayıp bir tek milleti dışarda bırakmak suretiyle sonuç alacaklarını zannediyorlar fakat yok… Bir şey daha söyledim; biz artık bu adımı atmakla birlikte, seçimden sonra da bu işin ikinci etabını başlatacağız. Bunlar ikinci etabı da duyunca olağan düzgünce rahatsız oldular.
Çalış sen de yap ancak senin o denli bir kaygının yok. Biz muhalefete yalnızca diyoruz ki ‘siz gelin, bizi izlemeye devam edin.’ Lakin bunlar seyirci olmayı da bilmiyor. Bizim durumumuz bu noktada çok çok farklı. İnşallah biz öncelikle 250 bin, akabinde bir 250 bin daha olmak üzere toplamda 500 bin konutluk bu projeyi de milletimizin hizmetine sunarak farkımızı bir defa daha ortaya koyacağız. Doğal bir taraftan da emlakı yetiştireceğiz.
“YÜZDE 25 PEŞİN ÖDEME İNDİRİMİ KAMPANYASI BAŞLATIYORUZ”
250 bin konut hedefli arsayı da hazırlayacağız. Ayrıyeten 50 bin işyeriyle ilgili adımımızı da süratle atıyoruz. İnşallah dükkân sahibi olmak isteyenler de orada olacaklar. Bu vesileyle, TOKİ’den konut alan vatandaşlarımıza da bir müjde vermek istiyorum. TOKİ’den mesken yahut işyeri alıp da geri ödemesi devam eden vatandaşlarımız için yüzde 25 peşin ödeme indirimi kampanyası başlatıyoruz. Borcun tamamını kapatamayacak olanlar ise bakiyesinin yüzde 25’inden az olmamak koşuluyla, yapabildikleri kadar ödemeye yüzde 25 indirim alabilecek. Bu kampanyadan, geri ödeme taksitleri 2021 yılı haziran ayı sonuna kadar başlamış olan konut ve işyeri alıcıları faydalanabilecek. Kampanya bugün başlayacak ve 19 Ekim tarihine kadar sürecek. Orada da inşallah kolaylaştırıcı olacağız.
