MÜJDE IŞIL – Kimimiz için Malkoçoğlu ve Kara Murat’tı, kimilerimiz için “Dünyayı Kurtaran Adam”ın yeri apayrıydı, suçluları Osmanlı tokadıyla perişan ettiği Komiser Cemil karakterinin hayranları da hiç az değildi. Cüneyt Arkın demek sinemamızın kalbi, anılarımız, çocukluğumuz, fondaki eski İstanbul, yürek demekti… Cemal Süreya’ya göreyse “İpek Yolu’ndaki Süpermen”di. Tarihi maceradan polisiyeye, bilim kurgudan romantik sinemalara kadar pek çok çeşitte üretimde rol aldı, periyodunun usta direktörleriyle çalıştı. Ardında koca bir tarih ve sinema efsanesi bırakarak ortamızdan ayrıldı. Onunla büyümüş kuşaklar olarak yastayız.
Cüneyt Arkın’ın hayatı ve sinemaya adım atışı “tam da sinema gibi”… Asıl ismi Fahrettin Cüreklibatır… 1937’de Eskişehir’de dünyaya geliyor. Eskişehir’in Büyükşehir Belediye Lideri olan Yılmaz Büyükerşen ile Eskişehir Atatürk Lisesi’nde sıra arkadaşı. Büyükerşen, o yıllarda Arkın’ın kendini kovboy sinemalarının yıldızı John Wayne’e benzettiğini anlatıyor. Liseden sonra İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun oluyor. Maksadında tabip olarak çalışmak var lakin hayat onun planladığı biçimde akmıyor. Havacı olarak Eskişehir’de askerliğini yaparken Halit Refiğ de başrolünde Göksel Arsoy’un yer aldığı “Şafak Bekçileri”ni çekiyor. Çekimlere giden Arkın, direktörün dikkatini çekiyor ve onu sonraki sineması “Gurbet Kuşları”nın takımına alarak sinemada yolunu açıyor. 1963 yılında Artist mecmuasının düzenlediği sinema müsabakasında birinci olması da albenili fiziğiyle yıldızlaşmasını kolaylaştırıyor.
Hem yıldız hem emekçi
“Gurbet Kuşları”nın finalinde kız kardeşinin intiharını kastederek “Onu sen öldürdün” diyerek Tanju Gürsu’nun canlandırdığı ağabeyini sille tokat dövmesi, sinemadaki personasının birinci işareti oluyor. Sonraki yıllarda çoğunlukla romantik üretimlerde rol alıyor. ‘60’larda Malkoçoğlu ve ‘70’lerde Kara Murat ile kendisiyle özdeşleşecek tarihi kahramanlarla sinema tarihimize damgasını vuruyor. Ancak bu yalnızca görsel bir kahramanlık değil. Dublör kullanmadan o hareketlerin nasıl yapılacağını öğrenmek için Medrano Sirki’nde aylarca akrobasi eğitimi alıyor. Setlerde sık sık sakatlık yaşıyor, ölümlerden dönüyor. Yani daha Tom Cruise şimdi çocukken ve yıllar sonra sinemaseverler, onun sinemalarında dublör kullanmamasına hayret edecekken Arkın bu işe baş koyuyor çoktan. Bu açıdan sinemamızın hem yıldızı hem de gerçek işçisi oluyor.
‘70’li ve ‘80’li yıllarda kamera ardına geçiyor, senaryo yazıp direktörlük de yapıyor. ‘80’lere damgasını vuran sineması ise “Dünyayı Kurtaran Adam”. O vaktin kıt imkanlarıyla, tuhaf kostüm ve canavarlarıyla çekilen sinema yıllar içinde yalnızca ülkemizde değil, dünya çapında da kült mertebesine erişiyor. 2000’lerde tekrar Arkın ile bir de devam sineması çekiliyor. 80’lerde onunla özdeşleşen komiser karakterleri de var, bilhassa Cemil… Suçluları tokadıyla kevgire çeviren, sorgulama teknikleriyle ekol hâline gelen Cemil… Bugün yeni kuşak komedyenler hâlâ onun bu karakterini tiye alarak mizah üretiyor.
‘90’larda daha çok televizyon dizilerinde izliyoruz onu. 2000’lerde güldürü sinemalarıyla ve son devirde de “Kuruluş Osman” dizisiyle hayranlarının karşısına çıkıyor. Verdiği röportajlarda seyircisine müteşekkir olduğunu ve onları el üstünde tuttuğunu sıklıkla vurguluyor. O seyircisine en uygununu vermeye çalışıyor, seyircisi de onu her vakit bağrına basıyor. Yakın vakit evvel çıkan anı kitabının ismi bile “Benim Kahramanım Türk Halkıdır” oluyor. Bize de onunla bir devir tıpkı hayatı paylaşmanın ve birebir havayı solumanın memnunluğu düşüyor.
Vefatını hastane duyurdu
Cüneyt Arkın’ın vefatını üzerine Liv Hospital şu açıklamayı yaptı: “Türk sinemasının kıymetli oyuncusu Sayın Cüneyt Arkın, kalbinin durması sebebiyle ambulansla geldiği Liv Hospital’da bütün tekrar canlandırma uğraşlarına karşın hayatını kaybetti. Liv Hospital Ailesi olarak Türk sinemasının dev oyuncusunu kaybetmenin kederi içindeyiz. Cüneyt Arkın’ın ailesine ve tüm sevenlerine baş sıhhati diliyoruz.”
Cenaze merasimi yarın
Cüneyt Arkın için yarın (30 Haziran Perşembe) saat 10.30’da Atatürk Kültür Merkezi’nde bir merasim düzenlenecek. Teşvikiye Camii’nde öğlen namazına müteakip kılınacak cenaze namazının akabinde Arkın’ın cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilecek.
Ödülü reddetti
12 Mart Muhtırası’nın tesirinin devam ettiği dönem… 1972’de 4. Altın Koza Sinema Festivali’nde heyet “Baba” sinemasındaki performansıyla Yılmaz Güney’i En Yeterli Erkek Oyuncu seçiyor. Siyasi baskılar yüzünden oylama tekrarlanıyor ve bu sefer “Yaralı Kurt” ile Cüneyt Arkın, Güney’in yerine bu mükafata layık görülüyor. Ancak Arkın tıpkı sinemalarındaki karakterleri üzere haksızlığa reaksiyon gösteriyor ve mükafatı reddediyor. Yıllar sonra Simge Fıstıkoğlu’na verdiği röportajda bu kararını şöyle açıklıyor Arkın: “O ödül Yılmaz’ın hakkıydı. Artık Yılmaz bunu bilirken, aklı başında herkes bunu bilirken, o ödül bana yakışır mıydı? Yakışmazdı. Ben bütün sinemalarımda kahramanları canlandırdım. Haksızlığa karşı geldim. Kendime daima şunu sordum. Hayatta da bu türlü miyim? Sinemalarda kahraman olmak, adil olmak, berbatın karşısında olmak çok kolay fakat hayatta olabiliyor musun? Ben daima o hesabı yapmışımdır. O ödül, resmen Yılmaz’ın hakkıydı.”
Tarık Akan’a destek
Emekçi sineması denince sinemamızdaki emsal sinema olan 1978 tarihli “Maden”in bugün var olma nedenlerinin başında geliyor Cüneyt Arkın. Tarık Akan o devirde bir arada çalıştığı Ertem Eğilmez ile arbede edip İstek Film’den ayrılınca Eğilmez’in tesiriyle bir sene boyunca sinemacılardan veto yiyor. Bu olumsuzluğu kırmak için Yavuz Özkan’la birlikte “Maden” sineması üzerinde çalışmaya başlıyor. Akan’ın aklında harikulade bir fikir var: Başrolü Cüneyt Arkın ile birlikte oynamak. Böylelikle önüne çıkarılan mahzurları aşabilecek. Arkın bu teklifi kabul ediyor. Ortada bütçeyi karşılayacak para yok lakin sinema çekiliyor zorlukla. Türk sinemasının iki yıldızı tıpkı sinemada başrolde… Sinema vizyona girdiğinde büyük gişe yapıyor. Böylelikle iki Yeşilçam yıldızının paydaşlığı, sinemamıza çekiliş etabından anlattığı öyküye kadar unutulmaz bir direniş hikayesi armağan ediyor.
Atilla Dorsay: Büyük bir kayıp
Cüneyt Arkın, Yeşilçam deyince aklımıza gelen birinci isimlerden biri. O yıllarda Ses, Artist, Yıldız üzere mecmuaların yarışlarıyla oyunculuğa girmiş bireylerden. O müsabakalarda fiziki özellikler, gençlik, hoşluk en çok aranan özelliklerdi. Ancak bunları aşıp Yeşilçam’da ve Türk halkının kültür hayatında ikon kişilik olmayı başardı. En büyük özelliği, Türk tarihinin gerçek ya da efsane kişiliklerine ruh vermesi oldu. Hem kendisi bunu istedi hem de fiziki özellikleri onu bu yola itti. Böylelikle Malkoçoğlu, Kara Murat üzere kişilikler onun sayesinde ölümsüzleşti. Tüm bu karakterleri canlandırırken dublör kullanmadı. Fiziki yetenekleriyle bazen sıhhatini ve hatta hayatını riske atarak bu sinemaları çekti. Direktörlük denemeleri de oldu. Ancak bizim için her vakit Yeşilçam’ın en hareketli, harekete dönük ve birebir vakitte romantizmi de ihmal etmeyen erkek oyuncusu olarak kalacak. Türkan Şoray ve Filiz Akın ile çektiği aşk sinemaları unutulmazdır. Eşi ve çocuklarıyla birlikte aile hayatı da mükemmeldir. Bize yakın oturdukları için aile dostumuz olmuşlardı. O bakımdan ben bir dost kaybettiğimi hissediyorum. Ve bunu tüm Türk halkı için büyük kayıp olarak nitelendiriyorum.
Dostluğumuz nedeniyle kendi yönettiği “Vatandaş Rıza” isimli sinemaya senaryo yazmamı istemişti. Kâğıt üzerinde kısa bir yazı yolladı bana ve bunu yanlışsız düzgün bir senaryo hâline getirmemi istedi. Ben senaryo yazmayı daima istemişimdir lakin o kıssanın benimle hiçbir ilgisi, bağı yoktu. Bu yüzden kabul etmedim. Sinema onun kendi yazdığı ya da yazdırdığı bir senaryoyla çekildi. Fakat merhum Agah Özgüç, o sinemanın senaristi olarak beni ilan etti kitaplarında. “Vatandaş Rıza”nın senaryo muharriri Atilla Dorsay diye bu bir efsane hâline geldi. Doğrusu bunu birkaç defa yalanladım lakin öte yandan bunun üzerine çok gitmek ve Cüneyt’i de üzmek istemedim. Hasebiyle birçok yerde o, o denli kaldı. Bu da benim için enteresan bir anıdır.
MÜJDE IŞIL – Kimimiz için Malkoçoğlu ve Kara Murat’tı, kimilerimiz için “Dünyayı Kurtaran Adam”ın yeri apayrıydı, suçluları Osmanlı tokadıyla perişan ettiği Komiser Cemil karakterinin hayranları da hiç az değildi. Cüneyt Arkın demek sinemamızın kalbi, anılarımız, çocukluğumuz, fondaki eski İstanbul, yürek demekti… Cemal Süreya’ya göreyse “İpek Yolu’ndaki Süpermen”di. Tarihi maceradan polisiyeye, bilim kurgudan romantik sinemalara kadar pek çok çeşitte üretimde rol aldı, periyodunun usta direktörleriyle çalıştı. Ardında koca bir tarih ve sinema efsanesi bırakarak ortamızdan ayrıldı. Onunla büyümüş kuşaklar olarak yastayız.
Cüneyt Arkın’ın hayatı ve sinemaya adım atışı “tam da sinema gibi”… Asıl ismi Fahrettin Cüreklibatır… 1937’de Eskişehir’de dünyaya geliyor. Eskişehir’in Büyükşehir Belediye Lideri olan Yılmaz Büyükerşen ile Eskişehir Atatürk Lisesi’nde sıra arkadaşı. Büyükerşen, o yıllarda Arkın’ın kendini kovboy sinemalarının yıldızı John Wayne’e benzettiğini anlatıyor. Liseden sonra İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun oluyor. Maksadında tabip olarak çalışmak var lakin hayat onun planladığı biçimde akmıyor. Havacı olarak Eskişehir’de askerliğini yaparken Halit Refiğ de başrolünde Göksel Arsoy’un yer aldığı “Şafak Bekçileri”ni çekiyor. Çekimlere giden Arkın, direktörün dikkatini çekiyor ve onu sonraki sineması “Gurbet Kuşları”nın takımına alarak sinemada yolunu açıyor. 1963 yılında Artist mecmuasının düzenlediği sinema müsabakasında birinci olması da albenili fiziğiyle yıldızlaşmasını kolaylaştırıyor.
Hem yıldız hem emekçi
“Gurbet Kuşları”nın finalinde kız kardeşinin intiharını kastederek “Onu sen öldürdün” diyerek Tanju Gürsu’nun canlandırdığı ağabeyini sille tokat dövmesi, sinemadaki personasının birinci işareti oluyor. Sonraki yıllarda çoğunlukla romantik üretimlerde rol alıyor. ‘60’larda Malkoçoğlu ve ‘70’lerde Kara Murat ile kendisiyle özdeşleşecek tarihi kahramanlarla sinema tarihimize damgasını vuruyor. Ancak bu yalnızca görsel bir kahramanlık değil. Dublör kullanmadan o hareketlerin nasıl yapılacağını öğrenmek için Medrano Sirki’nde aylarca akrobasi eğitimi alıyor. Setlerde sık sık sakatlık yaşıyor, ölümlerden dönüyor. Yani daha Tom Cruise şimdi çocukken ve yıllar sonra sinemaseverler, onun sinemalarında dublör kullanmamasına hayret edecekken Arkın bu işe baş koyuyor çoktan. Bu açıdan sinemamızın hem yıldızı hem de gerçek işçisi oluyor.
‘70’li ve ‘80’li yıllarda kamera ardına geçiyor, senaryo yazıp direktörlük de yapıyor. ‘80’lere damgasını vuran sineması ise “Dünyayı Kurtaran Adam”. O vaktin kıt imkanlarıyla, tuhaf kostüm ve canavarlarıyla çekilen sinema yıllar içinde yalnızca ülkemizde değil, dünya çapında da kült mertebesine erişiyor. 2000’lerde tekrar Arkın ile bir de devam sineması çekiliyor. 80’lerde onunla özdeşleşen komiser karakterleri de var, bilhassa Cemil… Suçluları tokadıyla kevgire çeviren, sorgulama teknikleriyle ekol hâline gelen Cemil… Bugün yeni kuşak komedyenler hâlâ onun bu karakterini tiye alarak mizah üretiyor.
‘90’larda daha çok televizyon dizilerinde izliyoruz onu. 2000’lerde güldürü sinemalarıyla ve son devirde de “Kuruluş Osman” dizisiyle hayranlarının karşısına çıkıyor. Verdiği röportajlarda seyircisine müteşekkir olduğunu ve onları el üstünde tuttuğunu sıklıkla vurguluyor. O seyircisine en uygununu vermeye çalışıyor, seyircisi de onu her vakit bağrına basıyor. Yakın vakit evvel çıkan anı kitabının ismi bile “Benim Kahramanım Türk Halkıdır” oluyor. Bize de onunla bir devir tıpkı hayatı paylaşmanın ve birebir havayı solumanın memnunluğu düşüyor.
Vefatını hastane duyurdu
Cüneyt Arkın’ın vefatını üzerine Liv Hospital şu açıklamayı yaptı: “Türk sinemasının kıymetli oyuncusu Sayın Cüneyt Arkın, kalbinin durması sebebiyle ambulansla geldiği Liv Hospital’da bütün tekrar canlandırma uğraşlarına karşın hayatını kaybetti. Liv Hospital Ailesi olarak Türk sinemasının dev oyuncusunu kaybetmenin kederi içindeyiz. Cüneyt Arkın’ın ailesine ve tüm sevenlerine baş sıhhati diliyoruz.”
Cenaze merasimi yarın
Cüneyt Arkın için yarın (30 Haziran Perşembe) saat 10.30’da Atatürk Kültür Merkezi’nde bir merasim düzenlenecek. Teşvikiye Camii’nde öğlen namazına müteakip kılınacak cenaze namazının akabinde Arkın’ın cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilecek.
Ödülü reddetti
12 Mart Muhtırası’nın tesirinin devam ettiği dönem… 1972’de 4. Altın Koza Sinema Festivali’nde heyet “Baba” sinemasındaki performansıyla Yılmaz Güney’i En Yeterli Erkek Oyuncu seçiyor. Siyasi baskılar yüzünden oylama tekrarlanıyor ve bu sefer “Yaralı Kurt” ile Cüneyt Arkın, Güney’in yerine bu mükafata layık görülüyor. Ancak Arkın tıpkı sinemalarındaki karakterleri üzere haksızlığa reaksiyon gösteriyor ve mükafatı reddediyor. Yıllar sonra Simge Fıstıkoğlu’na verdiği röportajda bu kararını şöyle açıklıyor Arkın: “O ödül Yılmaz’ın hakkıydı. Artık Yılmaz bunu bilirken, aklı başında herkes bunu bilirken, o ödül bana yakışır mıydı? Yakışmazdı. Ben bütün sinemalarımda kahramanları canlandırdım. Haksızlığa karşı geldim. Kendime daima şunu sordum. Hayatta da bu türlü miyim? Sinemalarda kahraman olmak, adil olmak, berbatın karşısında olmak çok kolay fakat hayatta olabiliyor musun? Ben daima o hesabı yapmışımdır. O ödül, resmen Yılmaz’ın hakkıydı.”
Tarık Akan’a destek
Emekçi sineması denince sinemamızdaki emsal sinema olan 1978 tarihli “Maden”in bugün var olma nedenlerinin başında geliyor Cüneyt Arkın. Tarık Akan o devirde bir arada çalıştığı Ertem Eğilmez ile arbede edip İstek Film’den ayrılınca Eğilmez’in tesiriyle bir sene boyunca sinemacılardan veto yiyor. Bu olumsuzluğu kırmak için Yavuz Özkan’la birlikte “Maden” sineması üzerinde çalışmaya başlıyor. Akan’ın aklında harikulade bir fikir var: Başrolü Cüneyt Arkın ile birlikte oynamak. Böylelikle önüne çıkarılan mahzurları aşabilecek. Arkın bu teklifi kabul ediyor. Ortada bütçeyi karşılayacak para yok lakin sinema çekiliyor zorlukla. Türk sinemasının iki yıldızı tıpkı sinemada başrolde… Sinema vizyona girdiğinde büyük gişe yapıyor. Böylelikle iki Yeşilçam yıldızının paydaşlığı, sinemamıza çekiliş etabından anlattığı öyküye kadar unutulmaz bir direniş hikayesi armağan ediyor.
Atilla Dorsay: Büyük bir kayıp
Cüneyt Arkın, Yeşilçam deyince aklımıza gelen birinci isimlerden biri. O yıllarda Ses, Artist, Yıldız üzere mecmuaların yarışlarıyla oyunculuğa girmiş bireylerden. O müsabakalarda fiziki özellikler, gençlik, hoşluk en çok aranan özelliklerdi. Ancak bunları aşıp Yeşilçam’da ve Türk halkının kültür hayatında ikon kişilik olmayı başardı. En büyük özelliği, Türk tarihinin gerçek ya da efsane kişiliklerine ruh vermesi oldu. Hem kendisi bunu istedi hem de fiziki özellikleri onu bu yola itti. Böylelikle Malkoçoğlu, Kara Murat üzere kişilikler onun sayesinde ölümsüzleşti. Tüm bu karakterleri canlandırırken dublör kullanmadı. Fiziki yetenekleriyle bazen sıhhatini ve hatta hayatını riske atarak bu sinemaları çekti. Direktörlük denemeleri de oldu. Ancak bizim için her vakit Yeşilçam’ın en hareketli, harekete dönük ve birebir vakitte romantizmi de ihmal etmeyen erkek oyuncusu olarak kalacak. Türkan Şoray ve Filiz Akın ile çektiği aşk sinemaları unutulmazdır. Eşi ve çocuklarıyla birlikte aile hayatı da mükemmeldir. Bize yakın oturdukları için aile dostumuz olmuşlardı. O bakımdan ben bir dost kaybettiğimi hissediyorum. Ve bunu tüm Türk halkı için büyük kayıp olarak nitelendiriyorum.
Dostluğumuz nedeniyle kendi yönettiği “Vatandaş Rıza” isimli sinemaya senaryo yazmamı istemişti. Kâğıt üzerinde kısa bir yazı yolladı bana ve bunu yanlışsız düzgün bir senaryo hâline getirmemi istedi. Ben senaryo yazmayı daima istemişimdir lakin o kıssanın benimle hiçbir ilgisi, bağı yoktu. Bu yüzden kabul etmedim. Sinema onun kendi yazdığı ya da yazdırdığı bir senaryoyla çekildi. Fakat merhum Agah Özgüç, o sinemanın senaristi olarak beni ilan etti kitaplarında. “Vatandaş Rıza”nın senaryo muharriri Atilla Dorsay diye bu bir efsane hâline geldi. Doğrusu bunu birkaç defa yalanladım lakin öte yandan bunun üzerine çok gitmek ve Cüneyt’i de üzmek istemedim. Hasebiyle birçok yerde o, o denli kaldı. Bu da benim için enteresan bir anıdır.
