AB önderlerinin 23 ve 24 Haziran’da bir ortaya geleceği tepede, Ukrayna’ya resmen Avrupa Birliği (AB) adaylık statüsü verilmesi tarafında karar alması bekleniyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ise Rusya’nın bu karara reaksiyon olarak askeri taarruzları artırabileceği konusunda uyardı.
İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Avrupa ülkeleri ortasında ekonomik ve siyasi birlik sağlamak için kurulan AB’nin şu an 27 üyesi var. Bu üyelerin vatandaşları öbür ülkelerde yaşama ve çalışma hakkına sahipler. Besin, hizmet ve para akışının özgür olduğu birlik, Avrupa’daki yoksul bölgelere ekonomilerini güçlendirmeleri için dayanak de oluyor.
UKRAYNA NEDEN AB’YE ÜYE OLMAK İSTİYOR?
Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya güçlerinin Şubat 2022’de topraklarına girmesinden dört gün sonra AB üyeliğine müracaat sürecini başlatmıştı.
Her ne kadar bir an evvel birliğe katılmayı talep etse de süreç yıllar alabilir.
AB’ye katılmanın ekonomik yararları var.
Ancak Brüksel merkezli niyet kuruluşu Avrupa Siyaset Çalışmaları Merkezi’nden Dr. Zach Paikin, Ukrayna’nın ana gayesinin iktisat olmadığını belirtiyor. Paikin’e nazaran AB üyeliği, Ukrayna’yı bağımsız, hükümran bir Avrupa devleti haline getirecek.
ÜLKELER AB’YE NASIL KATILIYOR?
Öncelikle Avrupa Kurulu üye olmak isteyen ülkenin aday olmaya uygunluğunu kıymetlendiriyor.
Ülkede istikrar, demokratik bir hükümet, insan haklarına hürmet ve özgür piyasa iktisadının olup olmadığına bakılıyor.
Ukrayna’nın resmen AB’ye aday olması için birliğe üye 27 ülkenin de onayı gerekiyor.
Eğer tüm ülkeler onay verirse, Ukrayna AB’nin tüm kanun ve düzenlemelerini kabul etmek zorunda. Bu çoklukla birkaç yıl alıyor.
Son olarak da ülke, başka tüm üyelerin onaylaması gereken bir katılma mutabakatı imzalıyor.
AB’YE ÜYELİK KAÇ YIL SÜRÜYOR?
Bulgaristan, Romanya ve Hırvatistan üzere son katılan ülkelerin tüm üye olma süreci 10 ila 12 yıl sürmüştü.
Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan yıllardır adaylar fakat müracaatları şimdi sonuçlanmadı.
Türkiye ise 1999 yılında aday ülke oldu. Lakin üyelik müzakereleri ülkedeki insan hakları konusundaki telaşlardan ötürü askıya alındı.
Avrupa Komitesi, Ukrayna’nın komşusu Moldova’ya da birebir gün AB’ye “aday ülke” statüsü verilmesini tavsiye etti.
UKRAYNA AB’YE GİRERSE NE OLUR?
- AB’nin yüzölçümü bakımından en büyük ülkesi: 603.550 kilometrekare
- AB’nin en büyük beşinci nüfusu: 44,13 milyon
- Ukrayna’nın GSYH’si 3.724 dolar – AB ortalamasının 9’da 1’i
- Halihazırda AB’nin ithal ettiği tahılın yüzde 30’unu karşılıyor
UKRAYNA İLE AB’NİN ŞU AN NASIL BAĞLARI VAR?
Ukrayna İştirak Muahedesi mucibince 2017’den beri AB ülkeleriyle gümrük vergisi ödemeden ticaret yapabiliyor.
AB’nin derin ve kapsamlı özgür ticaret alanına 2016 yılında katıldığından beri Ukrayna, daha az gümrük vergisi ödüyordu.
Adaylığa müracaat hazırlığının bir modülü olarak Ukrayna halihazırda kendi yasalarında ve düzenlemelerinde AB standartlarına uymak için değişiklikler yapmıştı.
UKRAYNA’NIN ÖTEKİ NE YAPMASI GEREKİYOR?
Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, Ukrayna’nın “iyi iş çıkardığını” lakin öteki “önemli reformlar” da gerçekleştirmesi gerektiğini söyledi.
Bunlar ortasında hukukun üstünlüğünün sıkılaştırılması, insan haklarının uygunlaştırılması, oligarkların gücünün azaltılması ve yolsuzlukla çaba var.
Ayrıca Ukrayna’da büsbütün hür piyasa iktisadının kurulması gerektiğini söyleyen araştırmacı Zach Paikin, “Ki bu bir post-Sovyet cumhuriyet için epey zor” diyor.
Ukrayna’yı zorlayacak öbür bir nokta da sıkça eleştirilen hukuk sisteminin toparlanması.
AB ÜYELİĞİNİN YENİ KATILAN ÜLKELERE KATKISI OLDU MU?
15 yıl evvel AB’ye üye olduğundan bu yana Romanya’nın ulusal geliri üç katına, Bulgaristan’ınki ise iki katına çıktı.
AB, her iki ülkeye de 10 milyarlarca Euro’luk yapısal ve ahenk fonları sağladı. Bu da örneğin yeni yol ve liman üretimi inşaatları için ekonomik gelişimlerine takviye oldu.
2014 ve 2020 yılları ortasında Bulgaristan 11,2 milyar; Romanya ise 35 milyar euro aldı.
Yine de Milletlerarası Şeffaflık Örgütü yolsuzluk nedeniyle bu paranın büyük bir ölçünün kaybedildiğini tartışıyor.
Bulgaristan hala listenin en altında yer alırken, Romanya ikinci en yoksul üllkelikten sondan altıncılığa yükseldi.
RUSYA UKRAYNA’NIN AB ÜYELİĞİNE NASIL REAKSİYON GÖSTERİR?
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin Ukrayna’nın NATO üyeliğine uzun müddettir karşı olsa da Ukrayna’nın AB’ye katılmasına karşı olmadığını ısrarla söylüyor.
Ancak Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, bu başvuruyu dikkatle takip edeceklerini zira AB’nin kendi savunma gücünü oluşturmayı düşündüğünü tabir etti:
“Askeri, savunma ve güvenlik bileşenleri tartışılıyor. Biz de alışılmış ki bunu dikkatlice gözlemliyoruz.”
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ise Rusya’nın bu harekete karşı misilleme yapabileceği konusunda uyardı.
Rusya’dan düşmanca tutumunu arttımasını, bunun da sadece Ukrayna’ya değil öbür Avrupa ülkelerine karşı olabileceğini belirtti.
