Son vakitlerde balıkçıların ağlarına takılan köpek balığı sayısındaki artış, Marmara’da köpek balığı popülasyonu son aylarda önemli artış gösterdiği argümanlarının yayılmasına neden oldu. Toplumsal medyada da gündeme oturan mevzuya ait uzmanlardan açıklama geldi.
“BÖYLE BİR ARAŞTIRMA YOK”
Milliyet’ten Oğuzcan Atış’ın haberine nazaran, İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Eserleri Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak, Marmara’da yakın vakitte köpek balığı popülasyonuyla ilgili bilimsel bir çalışma yapılmadığının söyleyerek,“Marmara Denizi’nin genelinde bu türlü bir araştırma yok. Fakat birtakım balık tiplerinde artış olduğunu ben de balıkçılardan duyuyorum” dedi.
Marmara’daki kimi balık tiplerindeki artışı son yıllardaki gelişmelere bağlayan Prof. Dr. Karakulak, “Öncelikle kesin konuşmak için kapsamlı bir bilimsel çalışmanın yapılmasını gerektiğini belirtmek gerek. Son yıllarda köpek balıkları dünya genelinde balıkçılık baskısından ötürü jenerasyonu azalan tipler kümesine girdi. Hatta Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Müdafaa Birliği (IUCN) birçok köpek balığı çeşidini kırmızı listeye aldı. Yani bu canlıların kuşağı kritik düzeyde tehlike altında. Ülkemiz de dahil olmak üzere tüm dünyada köpek balıkları müdafaa altına alınıyor” biçiminde konuştu.
“CİDDİ CEZALARI VAR”
Türkiye’nin birtakım köpek balığı çeşitlerinin avlanması konusunda yasaklama kararları aldığını belirten Prof. Dr. Karakulak, “Su eserleri bildirimine bakarsanız Türkiye’de yaklaşık 9 ila 10 köpek balığı çeşidi hakkında av yasağı olduğunu görürsünüz. En kolayından mahmuzlu camgöz köpek balığı, boncuk köpek balığı üzere çeşitlerin avlanması yasaklandı. Yasaklı çeşitlerin avlanması durumunda ise avcılara çok önemli cezalar kesiliyor” dedi.
“MÜSİLAJ VE PANDEMİ DENİZ CANLILARINI ARTIRDI”
Balıkçılar ile periyot devir görüştüğünü ileten Karakulak, “Balıkçıların söylediğine nazaran son periyotta kimi cinslerde artış var. Hatta son yıllarda görülmeyen fener balıklarının bile görülmeye başladığını söyleyen balıkçılar var. Özellikle son 2 yılda pandemi ve müsilaj sebebiyle balıkçılık baskısı azalması deniz canlılarını artırdı” ifadelerini kullandı.
Köpek balıklarının temel besin hususlarının küçük balıklar olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak, “Bu canlıların en değerli besin kaynağı hamsi, sardalya üzere küçük canlılar. Müsilaj sebebiyle gırgır balıkçılığı çok az yapıldığı için köpek balıklarının besin kaynağı olan bu canlıların kıymetli bir kısmı denizde kaldı. Şayet müsilaj olmasaydı gırgır balıkçılığı daha çok yapılacaktı, hamsi ve öteki balık tiplerinin sayısı azalacaktı ve münasebetiyle köpek balıklarının besin kaynakları da azalacaktı. Bu besin zinciriyle alakalı bir durum. Köpek balığı avlamasanız bile onun besinini azaltırsanız onun da sayısı azalır” dedi.
Türkiye’nin kıyısı olan denizlerde yaşayan köpek balıklarının beşerler için tehlike oluşturmadığını anlatan Prof. Dr. Karakulak, “Bizim denizlerimizdeki köpek balıkları insanlara saldıran tipler değiller. Yüklü olarak plankton ve küçük balıklar ile beslenen tipler. Mesela vatoz balığını ele alalım. Bu balık size çarpabilir lakin siz ona dokunursanız gelip çarpar. Yoksa size saldırmak üzere bir emeli olmaz. Bunlar tehlike yaratan balıklar değil. Okyanuslarda tehlikeli çeşitlerle karşılaşabilirsiniz. Okyanus üzerinden Ege ve Akdeniz’e de bazen bu cinslerin geldiği görülebilir lakin bu çok az görülen bir olay. Aslında dediğim üzere şu an köpek balıklarının sayısı dünya genelinde azaldı ve muhafaza altına alındı” açıklamasını yaptı.
İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Hidrobiyoloji Ana Bilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Emre Yemişken de köpek balıklarındaki artışla ilgili Marmara’da bilimsel bir çalışma yapılamadığını vurgulayarak, “Gözlem sayısında bir artış yaşanmış olabilir. Köpek balıkları insanların daima olarak gördüğü yahut görülebilecek yerlerde yaşayan canlılar değiller. Bu bahiste net bir şey söylenebilmesi için model bir çalışma gerçekleştirilmesi gerekiyor. Şu anda bu kapsamda yapılan bir çalışma yok lakin hocalarımızın elinde bu hususta bize bilgi verebilecek birtakım çalışmalar kesinlikle vardır. Net bir bilgi olmadığı için şu an yalnızca ‘denk gelme’ formunda yaşanan olayların arttığı halinde yorum yapabilirim” formunda konuştu.
‘DENİZİN SAĞLIKLI OLDUĞUNU GÖSTERİR’
Deniz ekosistemi içerisinde köpek balığı bulunmasının sağlıklı bir durum olduğunu paylaşan Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak ise kelamlarına şöyle devam etti: “Eğer bir denizde köpek balığı varsa bu bize oradaki ekosistemin sağlıklı olduğunu gösterir. Bu canlılar nispeten besin zincirinin üstünde bulunur. Şayet bir ekosistem bozuluyorsa dorukta bulunan avcı balıklar dediğimiz cinsler azalmaya başlar. Köpek balıklarının sağlıklı deniz ekosistemi için kesinlikle korunması gerekiyor.“
Marmara Denizi’nde oluşan müsilajın deniz canlılarını çok büyük bir oranda etkilemediğini ve köpek balıkları için hem olumlu hem de olumsuz istikametleri olduğunu belirten Prof. Dr. Karakulak, “Müsilajın ağır olduğu yerlerde deniz yüzeyinin kapanması oksijenin düşmesine sebep oldu ve anlık balık vefatlarına yol açtı. Müsilajın olumlu tesiri ise balıkçılık faaliyetlerinin azalması oldu. Denizden çok balık çekilmediği için de öbür canlıların besin kaynakları azalmadı” tabirlerini kullandı. Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak denizlerin korunması gerektiğinin altını çizerek, şu ayrıntısı da paylaştı:
“Bundan yaklaşık 1,5 ay evvel bir İzmit Körfezi’nde Eskihisar Balıkçı Barınağı’nı ziyaret ettik. Orada ölmüş olan yüzlerce mahmuzlu camgöz dediğimiz çeşitte köpek balıkları gördük. Balıkçılarla görüştüğümüzde ‘Hocam biz bu balıkları avlamak istemiyoruz, av yasağı olduğunu da biliyoruz ancak ister istemez bizim ağlarımıza takılıyorlar‘ dediler.
– Balıkçılar ağlarını kıyıya yakın bölgeye atmalarına karşın ağlarına takılmışlar. Bu durum şu manaya geliyor: Biz köpek balıklarını rahatsız etmişiz. O bölgedeki tersaneler denizi derinleştirmek için kimi çalışmalar yapmışlar ve buradan çıkan çamuru da Marmara Denizi’ndeki derin çukura atmışlar. Köpek balıklarının hayat alanı bahsettiğim bu derin havzadır. Yani köpek balıkları rahatsız edilince kıyıya yakın noktalara gelmişler ve balıkçıların ağlarına takılmışlar.“
Bu durumu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı‘na ilettiklerini aktaran Karakulak, Bakanlığın da denize döküm yapılmasını yasaklayıcı kararlar aldığını söyleyerek, “” ihtarında bulundu.
